Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Akdeniz Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Su Ürünleri Yetiştiriciliği Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ALPER YILDIZ
Özet:
Doğu Akdeniz, Süveyş
kanalı vasıtasıyla göç eden lesepsiyen türlerden en çok etkilenen sıcak bir bölgedir.
Türkiye kıyıları da bu bölgede yer aldığı için kıyılarımızda bu türlere sıklıkla
rastlanılmaktadır. Yapılan son çalışmalarda kıyılarımızda lesepsiyen balık tür
sayısı 90 olarak bildirilmiştir. Kızıldeniz’den Akdeniz’e göç sadece balıklarla
sınırlı değil birçok denizel organizma bu göçü gerçekleştirmiştir. Charybdis
longicollis (Leene, 1938) de Kızıldeniz’den Akdeniz’e geçiş yapan istilacı
yengeç türlerinden biridir. Akdeniz kıyılarımızda gece yapılan trol ve uzatma
ağı avcılığı sırasında elde edilen av kompozisyonunun önemli bir kısmını
oluşturmaktadır. Ekonomik olarak değerlendirilemeyen bu yengeç, av araçları ve
yakalanan avlara büyük zarar vermektedir. Diğer yandan yakalandığı ağlardan
alınması sırasında balıkçılara ekstra iş ve zaman kaybına neden olmaktadır.
Özellikle trol avcılığı sırasında yakalanan bu yengeç türü küreklerle tekrar canlı
olarak doğal ortamına atılmaktadır. Bu gibi istilacı türlerle mücadelenin en
iyi yolu bu canlıların değerlendirilmesi ve ekonomiye kazandırılmasıdır. Çalışmamızda
C. longicollis’in balık beslemede alternatif bir besin kaynağı veya
balık ununa takviye olarak kullanılabilirliğinin araştırılması amaçlanmıştır.
Bu konuda yapılan kaynak araştırması sırasında herhangi bir çalışmaya
rastlanmamıştır. Bu yengecin yapılan hammadde analizlerinde %31,04 protein
oranı tespit edilmiştir. Alternatif protein kaynağı olarak kullanılma
potansiyeli olan C. longicollis ‘in kül tayin analizinde ise %51,50 gibi
bir değer bulunmuştur. Yengeç ununun balık ununa tam ikame olma konusunda
yetersiz olma ihtimaline karşı balıklarda renklendirici bir katkı maddesi
olarak kullanılabileceği düşünülmüştür. Bu nedenle %4 ve %8 yengeç unu içeren
rasyonlar ve bir de kontrol grubu rasyonu hazırlanarak 3 tekrarlı olacak
şekilde toplamda 9 akvaryuma Japon balıkları yerleştirilmiş ve balıklar 90 gün
boyunca beslenmiştir. Bu yemlerle beslenen Japon balıklarındaki renklenme ve
ağırlık gelişimleri takip edilmiştir. Her 15 günde bir soğuk ışık kaynağına
sahip bir lightbox içine alınarak 3 tekrarlı şekilde önden ve üstten
fotoğrafları çekilen Japon balıklarının fotoğrafları RGB kanallarına ayrılarak
kırmızılık değerleri kaydedilmiştir. Araştırma
(90 gün) sonunda %8 yengeç unu ile beslenen Japon balıklarının renk
gelişimlerinin ön görünüşten ortalama %36,35 ve üst görünüşten ortalama %30,31 olarak
pozitif gelişme sağladığı kaydedilmiş ve bu farkın %10,89 ve %16,82 gelişim
aralıklarında kalan %4 Yengeç unu ve Kontrol grubunun ön görünüş ve üst görünüş
renk gelişimlerin istatistiksel olarak pozitif yönde anlamlı bir şekilde fark
yarattığı yapılan Tukey çoklu değişken analizi ile ortaya konmuştur. Ancak
yapılan çalışmada yengeç ununun balığın gelişme ve yaşama oranları üzerine istatiksel
anlamda bir etkisinin olmadığı bulunmuştur.