Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, -, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BÜŞRA KARABULUT
Danışman: Fatih Onur
Özet:
Günümüzde Teke Yarımadası olarak adlandırılan Lykia
Bölgesi’nin tarihsel süreç içinde sınırlarının ve idari yapısının ve bu
sınırlar içerisinde Lykialılık kimliğinin ya da algısının gerek kendileri
gerekse dıştan bakış açısından, genel olarak etno-birlik unsurundan
coğrafi/idari birlik unsuruna ilerleyen bir düzlemde değişim gösterdiği
görülmektedir. Hitit kaynaklarındaki şekliyle Lukka olarak varlığını sürdürdüğü
tarihlerden Roma’nın bölgeyi bir Roma eyaletine dönüştürdüğü İ.S. 43 yılına
değin bölgenin yerlileri tarafından iskân edilen bölgenin kentleri ve sınırları
pek çok değişiklik geçirmiştir. Bu süreçte dönemsel güçler, komşu bölgelerdeki
gelişmeler, Roma eyaletleri veya bağımsız şehir devletleriyle olan ilişkilerle
de bu şekillenmede önemli rol oynamıştır. Nitekim bölgenin ve komşularının
egemenliğinin el değiştirmesi ile pek çok kentin bölgeye dâhil edilmesinin yanı
sıra bölgeden ayrılmaları da söz konusu olmuştur. Birçok hükümdarın bölge
sınırlarındaki kentleri kuşatarak ele geçirdiğine ya da kaybettiğine epigrafik
ve edebi kaynaklar ile şahit olunmaktadır. Bu tür genel gelişmeler elbette ki
hemen her bölge için geçerlidir. Lykia’yı bu bağlamda ayrı tutan şey kökende
etnik unsurlu görünen bir birlik olgusunun Roma ile ittifak ilişkileri
çerçevesinde ve Roma’nın Akdeniz’deki emperyal düzeni içerisinde aldığı şekil
ve Lykialılığın eyalet sınırları içerisinde bir birlik üyeliği şekline dönülmüş
olmasıdır. İ.Ö. 2. yüzyılda Lykia’nın Roma sayesinde bağımsız bir statü
kazanması ve Lykia Birliği’nin kurulması ile bölge kentleri, birliğe dair
yazıtlar ve birlik sikkeleri vasıtasıyla daha net tespit edilebilmiştir. Bu
veriler ile bölgenin bağımsız dönemindeki sınırları ve sınırlarına ilişkin
sorunları detaylı ele alınabilmektedir. Lykia’nın İ.S. 43 yılında Roma eyaleti
yapılmasıyla hem kentlerinin hem de bölgenin genelinin politik bir değişim
sürecine girdiği gözlemlenmiştir. Bölge bu dönemde hem diğer Roma eyaletlerine
(doğuda Galatia-Pamphylia; kuzey ve kuzeybatıda Asia) hem de bağımsız güçlerle
(kuzeydoğuda Termessos, batıda Kaunos?) komşudur. Bu nedenle bölge hem Roma
eyaletleriyle hem de bağımsız kentlerle komşuydu. Hellenistik Dönem’den
itibaren Lykia Birlik politikasının durumu ve Roma ile birlikte gelen
değişiklikler çeşitli tarihi veriler aracılığıyla izlenebilmektedir. Eyaletin
kurulduğu dönemde Pisidia Termessos’u bağımsızken, Kaunos’un durumu tam takip
edilmektedir. Fakat her koşulda en azından Vespasianus Dönemi’nden itibaren
Kaunos kenti yeni oluşturulan Lycia et Pamphylia eyaletine dâhil
edildiği kesindir. Bu sürecin detaylı bir incelemesi yapılırken, Lycia et
Pamphylia eyaleti organizasyonu ile bölge ve yeni eyaletin sınırları da ele
alınmıştır. Bunların yanı sıra Hellenistik Dönem’den itibaren Lykia
topraklarında Rhodos, bölgenin fiziksel, ekonomik, kültürel ve politik yapısına
önemli etkiler yapmıştır. Bu nedenle bu çalışmada Rhodos Peraiası’nın bu bölgeyi
içine alacak şekilde genişlemesi, sınırları, fiziksel birimleri, fonksiyonu,
organizasyonu ve idari organları da incelenmiştir. Lykia’nın en önemli
komşuları şüphesiz Büyük Termessos ve onun Oinoanda’da koloni olarak kurduğu
Küçük Termessos kentleridir. Bu kentler ile Lykia arasında yaşanan pek çok
sınır çatışması yazıtlar vasıtasıyla bilinmektedir. Bu çatışmalar ve
antlaşmalar çerçevesinde Termessos ile bölgenin siyasi ilişkisi de
incelenmiştir. Konu ile ilgili tespitlerin çoğu teorik çıkarımlar olmakla
birlikte, yazıtlar aracılığıyla kısmen aydınlatılabilmektedir. Fakat pek çok
sınır bölgesinde açıklığa kavuşmamış durumlar olduğu gibi, konu hakkında özel
bir çalışma da yapılmamıştır. Bu kapsamda tezde sınırlar ve komşularla olan
ilişkiler derinlemesine incelenmiş ve de politik coğrafya ile idari
yapılanmanın tarihsel süreçteki gelişimi ele alınmıştır.