Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2003
Öğrenci: Nurşah Çokbankir
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): MUSTAFA ADAK
Özet:Eskiçağ yaşamında spor, eğitimin önemli parçalarından biri idi. Eski Yunanistan'da her genç, zihinsel eğitimin yanında, bedensel olarak da eğitime tabi tutuluyordu. Bu bedensel eğitim beraberinde müziksel eğitimi de getirerek, gençleri vatandaşlığa hazırlıyordu. Yunanlıların özünde varolan yarışma duygusu ise, yaşamlarının bir çok alanında belirleyici bir rol oynamış ve her alanda "iyi" olabilmek için çalışmışlardır. Bu duygu kendini spor alanında da göstermiş, ve böylece agones (=âycövEç) dediğimiz yarışmalar halkın yaşamına dahil olmuştur. Başlangıçta oyunlar, kahramanların ya da asillerin cenaze törenlerinde, ölülerin ruhlarını hoşnut etmek için düzenlenmiştir. İÖ. 8. yy.a kadar örgütlenmiş bir festival yoktur. Ordunun toplanması, cenaze törenleri gibi önemli olaylar yarışmaların düzenlenmesi için bir vesile idi. Yunan kent devletlerinin ortaya çıkması ile ulusal festivaller de ortaya çıkmıştır. Eski Yunan dünyasında dört önemli festival vardır. Bunlardan ilki, İÖ. 776 yılından itibaren kutlanmış olan, Elis'teki Olympia Oyunları, ki bu oyunlar İS. 393 yılma kadar devam etmiştir, ikincisi, Delphi' deki Pythia Oyunları'dır. Diğerleri ise Korinth'deki İsthmia ve Nemea'daki Nemea Oyunları' dır. Bunların dışmda Atina'da her yıl Panatheneia ve dört yılda bir Büyük Panatheneia kutlanmaktaydı. Bu festivaller tüm Yunan dünyası için birleştirici bir özelliğe sahipti. Koloniler, bu festivaller ve özellikle de yarışmalar için ana kentlerine elçiler gönderirlerdi. Oyunların yapıldığı dönemlerde tüm Yunan dünyasında banş ilan edilirdi. Örneğin, Olympiyatlann yapıldığı sırada, Elis'deki araziye silahla yaklaşmak yasak olduğu için, buna uymayanlar para cezasına çarptırılır, hatta oyunlardan diskalifiye edilir ve bir daha oyunlara katılamazlardı. Küçük Asya kentleri de, çeşitli yerel festivaller ve yarışmalar düzenlediler. Bunlar daha çok yerel tanrıların ve kahramanların onuruna, yerli hayırsever eşrafın desteğine bağlıydı. Bu festivallerin ve oyunların düzenlenmesi için ise, vakıflar oluşturulmuştu. Kentlerde düzenlenen yarışmalarda kurallar, mükafatlar vb. genellikle Eski Yunan toplumunun düzenli olarak kutladığı dört festivalden etkilenmiştir. Aynı isimleri taşımışlar - İsolympia, İsopythia gibi - ve bunun için de asıl sahiplerinden gerekli izinleri almışlardır. Yarışmalar içerik olarak ya atletik ya artistik ya da binicilik ile ilgili idi. Bunların arasından, genellikle atletik olanlar tercih edilmiştir. Yerel, küçük yarışmalar sadece yerli halka açıktı. Daha büyük olanlar ise oikoumenik (=yani uluslar arası) düzeyde idi. Oyunlar iki temel tipe ayrılırlar. (1) ccyûveç 6euaTtıcoi, yani "para ödüllü" oyunlar. Bu sınıfa giren ve öeuıç olarak adlandırılan yerel yarışmalarda ödül, prestijin yarımda para ödülüVI (=thema) idi. (2) En çok prestij sağlayan oyunlar ise, iepoi ya da ocvcoveç iepoi kcci ore<|)avrrai olarak adlandırılan "kutsal, taç ödüllü" oyunlardı. Bu oyunlarda ödül tanrılara adanmış bir taçtır. Ama para ödülünün de verildiğini ispatlayan pek çok delil vardır. Ayrıca kutsal oyunlarda zafer kazanmış bir sporcu, vatanına döndüğü zaman, kentin izni ile vatandaşlarının önünde bir zafer alayma katılma hakkına da sahip oluyordu. Roma Dönemi'nde ise, imparator kültünün ortaya çıkmasıyla, var olan yerel agones ile imparator kültü birleştirilmiştir. Bu dönemde, imparator kültünün yanında çok farklı bir olgu daha ortaya çıkmıştır. Bu da gladyatör dövüşleridir. Roma' da çok sevilen bu vahşet dolu dövüşlerin, Küçük Asya eyaletlerinde de düzenlenmiş olduğu görülmektedir. Pamphylia ve Kilikia bölgelerindeki kentlerde de, mevcut epigrafik malzemeler ışığında, gerek kentler arası gerekse uluslar arası düzeyde başarıya ulaşmış sporcular bilinmektedir. Ve bu epigrafik malzemelerden yine bu bölgedeki bayramlar hakkında bilgi edinilmektedir.