Eskiçağ'da Yerleşim Statüleri ve Teritoryumları: Stadiasmus Patarensis ve Lykia Örneği


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, -, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: FATMA AVCU

Danışman: Fatih Onur

Özet:

Patara'da ele geçen ve İS 46 yılına tarihlenen Patara Yol Anıtı (Stadiasmus Patarensis) bugün Teke yarımadası olarak adlandırılan ve oldukça dağlık yapısı içerisinde kendisine özgü özelliklerini korumayı sürdürmüş Lykia Bölgesi'nin tarihi coğrafyasına büyük ölçüde ışık tutmaktadır. Söz konusu bu tarihi coğrafya içerisinde kültürel, ekonomik ve siyasi unsurlar barındırmaktadır. Bu bağlamda yollar kentlerin siyasi anlamda güçlenmelerine ve ticaret hayatını canlı tutarak ekonomik olarak büyümelerine katkı sağlamaktadır. Söz konusu olan bu yol anıtı aynı zamanda bu yolların ilerlediği yerleşimlerin statüleri ve organizasyonları hakkında bazı çıkarımların yapılabilmesini sağlamaktadır. Ayrıca yerleşimlerin birbirlerine olan komşuluk ilişkileri gözlemlenebilmektedir. Anıt üzerinde 52 adet yerleşimin ismine ulaşılmakta ve 65 adet yol bilgisi verilmektedir. Bu yol bilgileri en basit düzeyde bir kentten (ἀπὸ) diğer kentte (εἰς) şeklinde formüle edilmektedir. Eğer söz konusu yol bir başka kentin teritoryum alanına girmesi durumunda ise yol bilgisi anıt üzerinde διὰ preposition'u ile verilmektedir. 2015 yılına kadar gerçekleştirilen yüzey araştırmalarında yerleşim teritoryumları ve yollar ile olan ilişki gözardı edilmiştir. Bu tarihten itibaren yürütülen çalışmalar bu duruma dikkat edilerek yapılmış geçmiş araştırmalar zaman zaman revize edilmiştir. Bu tez çalışması Stadiasmus Patarensis yol anıtı çerçevesinde Lykia Bölgesi içerisinde bulunan antik yerleşimlerin statülerinin ve organizasyonlarının anlaşılmasına ve Batı Lykia olarak tanımlanan ve Patara, Ksanthos, Sidyma, Pinara, Tlos, Telmessos, Kadyanda ve Araksa kentlerinden oluşan alan içerisinde söz konusu bu kentlerin olası teritoryum alanlarını ve zaman içerisinde yaşanan değişimleri belirlemeyi hedeflemektedir. SP anıtı haricinde diğer epigrafik verilerde çalışmanın temel kaynakları arasındadır. Özellikle teritoryum alanları içerisinde bulunan mezar yazıtları bu alanların belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır.