Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Sanatta Yeterlik
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Akdeniz Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Seramik Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SERAY KANTARCIOĞLU
Danışman: Enver Güner
Özet:
Günümüzde araştırmacılar, insan beyninde estetik bir görüntüye verilen nöral tepkilerin
gözlemlenebilmesi ile izleyicilerin sanat nesnesi karşısında verdiği fizyolojik tepkileri
inceleyebiliyorlar. Nöroestetik, bu tepkilerin incelenerek sanatın oluşturulması ve
değerlendirilmesinin evrimsel geçmişini karakterize eden, psikoloji, sanat, nörobilim ve
felsefenin kesiştiği noktada ortaya çıkan yeni bir çalışma alanıdır.
Bu araştırmada, nöroestetik perspektifinden sanat eserlerinin algılanması sırasında beyinde
gerçekleşen görsel işlem süreçleri ele alınmaktadır. Deneysel çalışmalardan elde edilen verilere
göre, görsel korteksin bilgiyi nasıl işlediği ve estetik yargıya nasıl ulaştığı üzerine odaklanan
ilk bölümde, görsel uzaysal süreçler, renk algısı, sinestezi, beyin hasarının sanatçılar üzerindeki
etkileri ve nöroestetikte son bilimsel tartışmalar ele alınmıştır.
İkinci bölüm; beynin evrimi ve sanatsal yaratıcılığın ortaya çıkışına tarihsel bir bakış
sunmaktadır. Sinirbilimciler tarafından sanatçıların beynin görsel alanlarını harekete geçirmek
için yapıtlarında bulundurduğunu önerdiği evrimsel estetik ilkeler, farklı sanat yapıtları
üzerinden incelenmiştir. Ayrıca, görsel hareket algısı ve kavramsal sanat eserlerinin algılanması
hakkında son bilimsel verilere yer verilmiştir.
Araştırmanın amacı, sanat algısı hakkındaki sinirbilim verilerini, yapıtlar üzerinden
göstergebilimsel analiz yöntemiyle incelemektir. Göstergelerin yorumlanması, üretilmesi veya
anlaşılma süreçlerini içeren bütün etmenlerin dizgesel bir biçimde incelenmesine dayanan
göstergebilimin yöntem olarak seçilmesinin sebebi; kültürel kodlar, gelenekler ve-veya
anlam-bilgi işleme süreçlerine göre düzenlenmiş ve algısal olarak anlamlı diye nitelenen
iletişimsel öğelerin tamamının semiyotiğin inceleme alanına girmesidir. Bu bağlamda
nörobilimcilerin öne sürdüğü bilişsel anlamda izleyiciyi uyaran göstergelerin sanat yapıtlarında
izleyici ve sanatçı arasında bir iletişimsel öğe görevi gördüğü açıktır.
Çalışmada algı süreçleri, estetik tercihler, beyin hasarının sanatçılar üzerindeki etkileri gibi
estetik deneyimin oluşmasını sağlayan yada estetik deneyime etki eden pek çok farklı bileşeni
bir bütün olarak anlamak için deneysel verilerden elde edilen sayısal (nicel) bilgiler de bazı
bölümlerde kullanılmıştır.