Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SAİME YÜCEL
Danışman: Ahmet Ögke
Özet:
Bu çalışmada, Bektâşî edebiyatının kurucusu kabul edilen Kaygusuz
Abdâl’ın, Gülistan isimli manzum eseri çerçevesinde edebî ve tasavvufî görüşleri
incelenmiştir.
Kaygusuz Abdâl’ın, husûsiyetle tevhîde ve aşka dair
terennümlerini ihtivâ eden Gülistân isimli eseri, on dördüncü ve on
beşinci yüzyıllar arasında kaleme alınmıştır. Eserde, anlaşılması güç tasavvufî
hakîkatler; metaforik üslupla, bazen tanımlayıcı, bazen didaktik bir üslup
kullanılarak eski Anadolu Türkçesiyle ifâde edilmiştir.
Giriş, iki bölüm ve sonuç kısımlarından oluşan çalışmamızın “Kaygusuz
Abdâl’ın Gülistân’ı ve Edebî Tahlîli” başlıklı ilk bölümünde Gülistân’ın
genel özelliklerine, eserde kullanılan edebî sanatlara ve metaforlara, eserde geçen
yer, millet ve şahıs isimlerine yer verilmiştir.
“Gülistân’da Tasavvufî Muhtevâ” başlıklı ikinci
bölümde ise düşünce tarihinin temelini teşkil eden ‘varlık (ontoloji)’ ve
‘bilgi (epistemoloji)’ alanları çerçevesinde eserin tasavvufî muhtevâsı tahlîl
edilmiştir.
Çalışma neticesinde Kaygusuz’un; şer’-i şerîfe ve sünnet-i
seniyyeye bağlı bir sûfî olarak, yer yer ilk dönem sûfîlerinin görüşlerine, yer
yer de İbnü’l-Arabî (ö. 638/1240) ile birlikte sistematik hâle gelerek tasavvuf
tarihine yön veren vahdet-i vücûd düşüncesine paralel görüşlerinin olduğu ve bu
görüşlerini metaforik üslupla, edebî kaygı gütmeksizin dile getirdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kaygusuz Abdâl, Gülistân, Vahdet-i Vücûd, İlâhî Aşk, Tasavvuf