Akademik Veri Yönetim Sistemi
19. Medikal Fizik Kongresi, Muğla, Türkiye, 2 - 05 Kasım 2023, ss.58-59
Jinekolojik Kanserlerin Radyoterapisinde Pelvik Organların Hacimsel Değişimlerinin Dozimetrik Etkilerinin Değerlendirilmesi Yılmaz Bilek2, Timur Koca1, Atıl Aksoy1, Ece Atak1, Mehmet Kızılkaya1, Nina Tunçel1, İsmail Hakkı Sarpün1, Aylin Fidan Korcum Şahin1 1Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi A.D. 2Akdeniz Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Radyoterapi Programı Yılmaz Bilek / Akdeniz Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Radyoterapi Programı Amaç: Bu çalışmada jinekolojik kanserlerde adjuvan radyoterapi sırasında rektum ve mesanenin hacimsel değişimlerinin CTV (Klinik Hedef Hacim) ve OAR (Riskli Organ) dozlarına etkisinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Yöntem: Çalışmaya Accuray Tomoterapi cihazında postoperatif radyoterapi almış 16 Endometrium ve 3 Serviks kanseri hastası dahil edilmiştir. BT (Bilgisayarlı Tomografi) görüntüleri GE Discovery RT cihazında elde edilmiştir. Planlar Accuray Tomoterapi Precision tedavi planlama sisteminde oluşturulmuştur. Hastaların tedavi öncesi hazırlığı, planlama BT’si ile uyumlu olacak şekilde yapılmış ve her fraksiyonda 3 boyutlu MV (MegaVoltaj) BT görüntüleme ile hasta pozisyonu, rektum ve mesane dolulukları değerlendirilmiştir. Uygun bulunması halinde hastaların tedaviye girişleri onaylanmış ya da uyumsuzluğun giderilmesi için hastanın hazırlık süreci yenilenmiştir. Çalışmada toplam 190 BT (19 simülasyon BT ve 171 MVBT) görüntüsü değerlendirilmiştir. Hastaların tedavilerinin 1. gününden itibaren 3’er gün arayla tedaviden önce elde edilen MVBT görüntüleri (1-4-7-10-13-16-19-22 ve 25. fraksiyonlar) MIM yazılımına aktarılarak simülasyon BT görüntüsü ile füzyonları yapılmıştır. Tüm MVBT görüntülerinde CTV, mesane ve rektum yeniden konturlanmıştır. Bu görüntülerin üzerine referans planlar yüklenerek tüm yapılar için doz volüm histogramlar elde edilmiştir. Çalışmada, CTV'nin yanı sıra mesane ve rektumdaki hacimsel ve boyutsal değişimler ve dozimetrik etkileri istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Bulgu: CTV dozlarının planlama ve tedavi ile uyumlu olmasının sebebi klinik protokolümüzde yer alan günlük 3 boyutlu IGRT (Görüntü Kılavuzluğunda Radyoterapi) tekniğidir. Hastaların simülasyon BT’lerinde mesane hacminin 300 cc'nin üzerinde olması varyasyonları artırarak tedavide mesane dozlarının artmasına yol açarken, 150 cc'nin altında olması ise bağırsakların daha aşağıda yer almasına sebep olmaktadır. Bu sonuca dayanarak Simülasyon BT’de hastanın ön hazırlığının, mesane hacminin 300 cc civarında olacak şekilde yapılmasını önermekteyiz. Çalışmamızda rektumun CTV hareketine etkisi daha az olmasına rağmen planlama ve tedavi sırasında boş rektum tercih edilmelidir. Üç boyutlu IGRT, hedeflerin ve OAR'lerin yer değişimlerini ve hacimsel farklılıklarını görmek için güçlü bir araçtır ve günlük kullanımı, tedavi dozlarının planlanan dozlarla uyumunu arttırmaktadır. Sonuç: MVBT görüntülerine dayalı dozların ilk analizinde mesane hacmi, ortalama doz ve V40 açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı ortaya çıktı (sırasıyla p=0,16, p=0,51 ve p=0,79). Ancak; ileri analizler, planlama sırasında mesane hacmi ≥300 cc olan hastaların tedavi sırasında mesane hacimlerinin daha düşük (%95 CI 7,35-162,01, p=0,03) ve ortalama mesane dozlarının daha yüksek (%95 CI 0,03-2,06, p=0,04) olduğunu gösterdi. Özellikle, planlama sırasında mesane hacmi ≥300 cc olan hastalarda mesane hacmi sapması anlamlı derecede yüksekti (%95 GA 45,10–161,40, p=0,002) (Tablo1).Tüm hastalar analize dahil edildiğinde rektum AP çapı ve V40 açısından planlama ve tedavi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamadı (Tablo2). Planlama sırasında rektum AP çapı <4,20 cm olan hastaların tedavi sırasında rektum AP çapı planlamaya göre daha yüksekti (%95 GA 0,05-0,78, p=0,02). Planlama sırasında rektum AP çapı ≥4,20 cm olan hastaların tedavi sırasında rektum V40'ı planlamaya göre daha düşüktü (%95 GA 1,518,52, p=0,01). MVBT görüntülerine dayalı dozlar değerlendirildiğinde tedavi fraksiyonları arasında rektum AP çapı ve V40 açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı ortaya çıktı (sırasıyla p=0,75,p=0,24). Planlama ve tedavi sırasında tüm hastalar için ortalama CTV V%95 değeri sırasıyla %100 ve %98,4 idi (%95 GA 1,02-2,07, p=0,001). Mesane hacmi <150 cc, 150-300 cc ve ≥300 cc olan hastaların ortalama tedavi CTV V%95 değerleri ise sırasıyla %97,2, %98,7 ve %98,9 bulundu(p=0,005).