Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, cilt.41, sa.3, ss.597-610, 2025 (TRDizin)
Öz
Amaç: Bu çalışmanın amacı, ülkemizde Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği ile Ebelik alanlarında yürütülen lisansüstü tezlerde sanal gerçeklik uygulamalarının kullanım alanlarını ve bu uygulamaların kadın sağlığı üzerindeki etkilerini sistematik olarak incelemektir.
Yöntem: Bu sistematik inceleme, ülkemizde “Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği", "Ebelik" ve "Hemşirelik" Anabilim Dalları tarafından yürütülen ve kadın sağlığında sanal gerçeklik uygulamalarının etkisini inceleyen, Türkçe veya İngilizce olarak yazılmış, tam metnine erişilebilen lisansüstü tezleri kapsamaktadır. Literatür taraması, 15–22 Ağustos 2024 tarihleri arasında Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi veri tabanında “gelişmiş tarama” seçeneğinde “aranacak kelimeler” bölümünde “sanal gerçeklik” ve “virtual reality” kelimeleri kullanılarak yapılmıştır. Veri taramasında zaman kısıtlaması uygulanmadan tüm tezler taranmış ve başlık ile özetleri incelenerek dahil edilme kriterlerine uyanlar araştırmaya dahil edilmiştir. Verilerin analizinde tezlerin yürütüldüğü anabilim dalı, tez türü, yayın yılı, amacı, araştırma tasarımı, örneklemi, girişimleri, bulguları ve sonuçları özetlenmiştir.
Bulgular: Ülkemizde “Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği", "Ebelik" ve "Hemşirelik" Anabilim Dalları tarafından yürütülen lisansüstü tezlerden dahil edilme kriterlerine uyan 20 tez belirlenmiştir. Tezlerin 13’ü Ebelik, beşi Hemşirelik, ikisi ise Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı tarafından yürütülmüş olup, tamamı randomize kontrollü tasarlanmıştır. Tezlerde sanal gerçeklik uygulamalarının gebelik, non stres test işlemi, erken doğum tehdidi, sezaryen ve vajinal doğum, epizyotomi onarımı, pelvik muayene, histerosalpingografi işlemi, günübirlik jinekolojik cerrahi işlemler, dismenore gibi konularda ve ebelik eğitiminde kullanıldığı görülmüştür. Sanal gerçeklik uygulamalarının, gebelik, doğum, doğum sonrası ve jinekolojik süreçlerde ağrı ve anksiyete düzeylerini azaltmada etkili olduğu; doğum memnuniyeti ve konforu artırdığı görülmüştür. Ayrıca, ebelik öğrencilerine yönelik çalışmalarda SG’nin fetal gelişim ve doğum mekanizması öğretiminde etkili bir öğrenme aracı olduğu gösterilmiştir.
Sonuç: Ülkemizde Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği ile Ebelik alanlarında sanal gerçeklik uygulamaları kullanımının giderek arttığı ve etkili olduğu belirlenmiştir. Sanal gerçeklik uygulamalarının etkinliğini ve uzun vadeli etkilerini belirleyen, kanıt düzeyini arttıracak araştırmaların yapılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik; ebelik; lisansüstü tezler; sanal gerçeklik.