Akademik Veri Yönetim Sistemi
Liberal Düşünce, sa.108, ss.85-107, 2022 (Hakemli Dergi)
Türkiye Cumhuriyeti, millî bir devlet olarak inşa edilmiştir. Bu inşa sürecinde eğitime
yüklenen en önemli rol, Atatürk ilke ve inkılâpları doğrultusunda Türk milleti bilincini
kazandırmak olmuştur. Bunun için eğitimin temel ilkesi millîlik olarak belirlenmiştir.
Bu ilkeye uygun olarak da Türkiye’de “millî eğitim” kavramı, politikası ve pratiği resmiyet
kazanmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında milliyet ideali ile birlikte millî eğitim
ilkesinin teori ve pratiğini konu alan eserlerden biri, Dr. Halil Fikret Kanad’ın (1892-
1974) Milliyet İdeali ve Topyekûn Millî Terbiye başlıklı kitabıdır. Bu makalenin amacı,
Kanad’ın bu eserini esas alarak onun milliyet ideali ve millî terbiye konusundaki
yaklaşımını betimlemektir. Çünkü o, aynı zamanda resmi ideolojinin yılmaz savunucularından
biridir. Kanad’a göre Cumhuriyetin kurucu kadrosunun öngördüğü Türk
milletinin yetiştirilebilmesi için aile, okul, toplum ve devlet birlikteliğinde ve müşterek
amaçlar doğrultusunda bilimsel ve pedagojik esaslara uygun planlı ve programlı
bir millî eğitim sistemi takip edilmelidir. Bu ve benzeri sonuçlardan hareketle Kanad’ın
kitabı, resmî ideolojinin propaganda programı gibidir. Bu yönüyle de Kanad’ın
millî terbiye yaklaşımı, bir “toplum mühendisliği” anlayışı şeklindedir. Kanad’ın resmi
ideoloji ile ilintili bu yaklaşımı, Cumhuriyet dönemi millî eğitim politika ve uygulamalarının
anlaşılırlığına katkı sağlar niteliktedir.