Akademik Veri Yönetim Sistemi
8th International Eurasian Educational Research Congress, Aksaray, Türkiye, 7 - 10 Temmuz 2021, ss.810-811
Problem Durumu Etkili öğretmen nitelikleri ile ilgili yapılan araştırmalar, öğretmenlerin sahip olması gereken mesleki yeterlikler arasında farklı öğretim yöntem ve tekniklerinden yararlanma becerisini de göstermektedir (Demirci, 2000; Karakelle, 2005; Koutrouba, 2012; Özkan ve Arslantaş, 2013; Şahin, 2011). Arends (2004) öğretmenlerin sahip olduğu çeşitli öğretim yöntem, teknik ve stratejilerini mesleki repertuar olarak tanımlamakta ve etkili öğretmenlerin zengin bir repertuara sahip olması gerektiğini savunmaktadır. Alanyazındaki bu çalışmalara ek olarak, MEB (2017) tarafından yayınlanan öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri çerçevesinde de, mesleki beceri yeterlik alanında “Öğrenme ve öğretmen sürecinde uygun strateji, yöntem ve teknikleri kullanarak etkili öğrenmeyi gerçekleştirir” (s.14) maddesi ile öğretim yöntem ve teknikleri bilgisinin gerekliliği vurgulanmaktadır. MEB, aynı raporda, üniversitelerin öğretmen yetiştirmeye yönelik programlarındaki ders içeriklerinin belirlenmesi ve düzenlenmesi için de bu yeterliliklerin yol gösterici olması gerektiğini ifade etmektedir. Eğitim fakültelerinde öğretmenlerin mesleki repertuarlarını oluşturmaya yönelik verilen derslerden birisi de öğretim yöntem ve teknikleri dersidir. Bu ders, eğitim fakültelerinde lisans düzeyinde tüm bölümlerde okutulan zorunlu bir derstir. Ders kapsamında, öğretmen adaylarına mesleki hayatlarında kullanmak üzere çeşitli öğretim yöntem ve teknikleri öğretilmektedir. Dersin genel amacı etkili bir öğretimin gerçekleştirilebilmesi için öğretim etkinliklerinin planlanması, öğrenci merkezli öğretme-öğrenme süreçlerinin düzenlenmesinde kullanılan öğrenme yaklaşımları, öğretim stratejileri ile öğretim yöntem ve tekniklerinin uygulanmasına yönelik öğretmen adaylarının bilgi ve becerilerini geliştirmektir. Ders genellikle ikinci sınıf dersi olarak verilmektedir. Bu sayede, öğretmen adaylarının mesleki hayatlarında ve eğitimlerinin uygulamalı bölümlerinde ihtiyaç duydukları kuramsal bilginin öğretilmesi hedeflenmektedir. Ders bu yönüyle, öğretmenlerin mesleki bilgi birikimini sağlayan ve öğretmenlik performansına doğrudan etki edebilecek potansiyele sahip olan temel derslerden birisi olarak tanımlanabilir. Bu sebeple, dersin değerlendirilmesi ve iyileştirilmesine yönelik çalışmalar oldukça önemlidir. Öte yandan, dersin değerlendirilmesine yönelik araştırma sayısı oldukça sınırlıdır ve dersin incelenmesine ve değerlendirilmesine yönelik sınırlı sayıda olan araştırmalar da çoğunlukla öğretmen adayları ile gerçekleştirilmiştir. Bu durum hem dersin etkililiğinin değerlendirilmesini hem de ders kapsamında öğretilen yöntem ve tekniklerinin işlevselliği konusunda yorum ve değerlendirme yapmayı zorlaştırmaktadır. Örneğin, bu ders kapsamında öğretilen yöntem ve teknikler öğretmenler tarafından yeterli bulunmakta mıdır? Öğrenilen bu yöntem ve tekniklerden hangileri öğretmenler tarafından gerçek eğitim ve öğretim ortamlarında kullanılmaktadır? Bunun yanı sıra, eğer öğretim yöntem ve teknik bilgisi öğretmenlerin mesleki repertuarı olarak görülüyorsa, öğretmenler eğitim fakültelerinden mezun olduktan sonra da yeni öğretim yöntem ve teknikleri öğrenerek mesleki repertuarlarını geliştirmeye devam ediyorlar mı? Bu sorular ışığında şekillenen araştırma kapsamında, devlet okullarında çalışmakta olan öğretmenlere ulaşılarak görüşleri toplanmış, bu görüşler doğrultusunda hem öğretim yöntem ve teknikleri derslerinin iyileştirilmesine hem de öğretmen yetiştirme pratiklerinin gözden geçirilmesine katkı sağlayacak öneriler sunulması hedeflenmiştir. Yöntem Öğretmenlerin öğretim yöntem ve teknikleri tercihlerini ve lisans düzeyinde okutulan öğretim yöntemi ve teknikleri dersine yönelik görüşlerini tespit etmeyi hedefleyen bu çalışma betimsel bir araştırmadır. Betimsel araştırmaların ana odağı, mercek altına alınan olguların nedenini soran soruları yanıtlamaktan ziyade, olup biteni tanımlamayı ve yorumlamayı amaçlamaktadır (Cohen, Manion ve Morrison, 2007). Araştırmaya 15 farklı (İstanbul, Ankara, İzmir, Ağrı, Aydın, Kahramanmaraş, Adana, Samsun, Gaziantep, Erzurum, Bursa, Van, Trabzon, Diyarbakır ve Konya) şehirde halen Mili Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda çalışmaya devam eden 14 farklı branşdan 471 ilk ve ortaokul öğretmeni katılmıştır. Katılımcıların %8,1’i erkek, %91,9’u kadındır. Katılımcıların mesleki tecrübeleri 1 ile 37 yıl arasında değişmektedir.
Araştırmada katılımcıların öğretim yöntem ve teknikleri bilgi ve tercihlerini yansıtmalarını sağlayacak bir görev verilmesi hedeflenmiştir. Bu sebeple, katılımcılardan herhangi bir öğretim yöntemi ya da tekniği ile ilgili bir sunum hazırlamaları istenmiştir. Bunun yanı sıra, öğretmenlere bir anket formu gönderilerek seçtikleri öğretim yöntemi ya da tekniğini neden seçtikleri sorusu sorulmuştur. Ayrıca, seçtikleri yöntemi ya da tekniği nerede öğrendikleri, en son ne zaman öğretim yöntem ve teknikleri ile ilgili bir eğitim aldıkları, sahip oldukları öğretim yöntem ve teknik bilgisi ile öğretmenlik performanslarının ilişkili olup olmadığı ve son olarak lisans düzeyinde okutulan öğretim yöntem ve teknikleri dersini yeterli bulup bulmadıklarına dair sorular sorulmuştur. Beklenen/Geçici Sonuçlar Araştırmanın veri toplama süreci bitmesine rağmen veri analizi hala devam etmektedir. Elde edilen ön bulgular doğrultusunda, öğretmenlerin 64 farklı yöntem ve teknik ile ilgili sunum hazırladıkları görülmüştür. Bunlar arasından en çok tercih edilen ilk üç sunum konusu sırasıyla; altı şapkalı düşünme (%20,3), beyin fırtınası (%14,6) ve istasyon (%8,6) tekniği olarak bulunmuştur. Öğretmenlerin büyük bir kısmı öğretim yöntem ve teknik bilgisi ile öğretmenlik performansının doğrudan ilişkili olduğunu ve farklı yöntem ve teknik bilmenin öğretmenlik performansına olumlu katkı sağladığı ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin %57’si öğretim yöntem ve teknikleri ile ilgili eğitime ihtiyaç duyduklarını, %57,3’ü ise lisans düzeyinde okutulan öğretim yöntem ve teknikleri derslerini yeterli bulmadıklarını ifade etmiştir. Bu sonuçlardan yola çıkarak, eğitim fakültelerinde okutulan öğretim yöntem ve teknikleri ders içeriklerinin güncel araştırmalara dayalı olarak güncellenmesi, ayrıca öğretmenlerin mesleğe başladıktan sonra hizmetiçi eğitimler ile bu konudaki repertuarlarının desteklenmesine olan gerekliliklerin altı bir kere daha çizilmiştir.
Anahtar Kelimeler: öğretim yöntem ve teknikleri, öğretim, eğitsel yöntem, öğretmen eğitimi