Akademik Veri Yönetim Sistemi
7. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Malatya, Türkiye, 24 - 26 Mayıs 2012, ss.91-92
Problem durumu: Türkiye’de okul öncesi çağ nüfusunda okullaşma oranının çağdaş ulusların düzeyine getirilmesi başta okul öncesi eğitimde gereksinim duyulan eğitim öğretim sınıfı olmak üzere diğer tüm destek hizmetlerinde nitelikli insan gücü ihtiyacının karşılanmasını gerektirmektedir. Bunun yanında fiziki mekanların nitel ve nicel açıdan ihtiyaca cevap verecek düzeye getirilmesi ise ekonomik zorluk içeren bir diğer temel sorun olarak görünmektedir. Okul öncesi eğitimin Milli Eğitim Bakanlığı’nın zorunlu öğrenim çağına dahil edilmesi yönündeki hazırlıkları ile günümüzde okullaşma oranı yaklaşık 3-5 yaş arası dikkate alındığında %29.85 seviyesine ve yalnızca 4-5 yaş aralığı dikkate alındığında %43.10 seviyesine ulaşmış bulunmaktadır (Milli Eğitim İstatistikleri 2010-2011). Bütünde değerlendirildiğinde okul öncesi eğitim ile ilgili temel ilginin, mevcut yapı ve süreçlerdeki sayısal göstergeler de dahil olmak üzere gereksinim duyulan insan gücü ve fiziki olanaklar bütünüyle karşılandığında da hizmetin niteliğinin üzerinde olması beklenir. Çünkü Gül (2008)’ün de belirttiği gibi okul öncesi eğitim, çocuğun doğduğu günden temel eğitime başladığı güne kadar geçen yılları kapsayan ve çocukların daha sonraki yaşamlarında önemli roller oynayan; bedensel, psikomotor, sosyal-duygusal, zihinsel ve dil gelişimlerinin büyük ölçüde tamamlandığı, ailelerde ve kurumlarda verilen eğitimle kişiliğinin şekillendiği gelişim ve eğitim dönemi olarak yaşamsal bir öneme sahiptir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’na göre eğitim ve öğretimin denetiminin devletin gözetimi altında yapılacağı hükme bağlanmış ve resmi, özel ve gönüllü her kuruluşun denetimi Milli Eğitim Bakanlığı’na verilmiştir (T.C. Anayasası, 1982. Md. 42; Milli Eğitim Temel Kanunu, 1973. Md.56). Okul öncesi eğitim kurumları, uygulama sınıfları ile tamamlayıcı sınıflar ve kurslarının rehberlik, iş başında yetiştirme, denetim, değerlendirme, araştırma gibi hizmetleri ile bu kurumlarda görev yapan yönetici, öğretmen ve diğer personele yönelik her türlü inceleme, soruşturma işleri aynı yönetmelik ve ilgili yönerge ile eğitim denetmenlerine verilmiştir (MEB Eğitim Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği, 2011; MEB İlköğretim Müfettişleri Başkanlıkları Rehberlik ve Teftiş Yönergesi, 2001). Okul öncesi eğitimi ile ilgili Türkiye de yapılan araştırmalar değerlendirildiğinde bu konuda öğretmen, yönetim, program, denetim ve değerlendirme vb. hangi boyut söz konusu olursa olsun derinlemesine, kapsamlı ve disiplinler arası yaklaşımlara ihtiyaç olduğunu düşündürmektedir. Bu nedenlerle bu çalışmada, bağımsız anaokulu öğretmenlerinin denetimi konusu incelenmiştir.
Amaç: Bu çalışma, bağımsız anaokulu öğretmenlerinin il eğitim denetmenlerinin gerçekleştirdiği denetime ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma ile elde edilecek bulguların il eğitim denetmenlerinin bağımsız anaokulu öğretmenlerinin denetime ilişkin algı ve beklentileri ile ilgili farkındalıklarını artırması, denetim ve rehberlik hizmetlerinin daha etkili olması yönünde kaynaklık edecek bir çerçeve sunması beklenmektedir.
Yöntem: Bu araştırma nitel araştırma yönteminde desenlenmiş ve veri toplamak amacı ile görüşme tekniği kullanılmıştır. Bu amaçla yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Hazırlanan görüşme formu taslağı ile ilgili olarak önce uzman görüşü alınmış daha sonra bağımsız anaokulunda çalışmakta olan üç öğretmen ile ön görüşme yapılarak son şekli verilmiştir. Böylece görüşme formunun birinci bölümünde araştırmaya katılan bağımsız anaokulu öğretmenlerinin demografik özelliklerini, il eğitim denetmenleri tarafından yapılan denetimi nasıl algıladıklarını, nasıl tanımladıklarını ve denetmenlerin sahip olması gerektiğini düşündükleri kişisel ve mesleki özelliklerine yönelik görüşlerini almak üzere genel içerikli sorulara yer verilmiştir. Gözlem formunun ikinci bölümünde ise gözlem öncesi görüşme, gözlem ve gözlem sonrası aşamalarda denetime ilişkin tecrübelerini; denetim sürecine ve sonucuna ilişkin beklentilerini ve mevcut denetim uygulamalarının etkililiğine görüşlerini elde etmek üzere derinlemesine görüşmeye olanak sağlayacak sorulara yer verilmiştir.
Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi ile seçilmiş, Antalya ili merkez ilçelerinde bulunan resmi bağımsız anaokullarında görev yapan 8 öğretmenden oluşmuştur. Araştırmada görüşmelerden elde edilen nitel verilerin analizinde kodlama, temaların bulunması, verilerin kod ve temalara göre organize edilmesi aşamalarından oluşan içerik analizi kullanılmıştır. Ayrıca temalara ilişkin frekans ve yüzdeler hesaplanmıştır (Kuş, 2007; Mason J. 2002; Mayring, 2000: 10; Patton, 1990; Rubin & Rubin, 1995; Yıldırım ve Şimşek, 2006).
Bulgular, sonuçlar ve öneriler: Bulgular bağımsız anaokulu öğretmenlerinin denetimin algılanan ve ideal tanımı ile denetmenlerin sahip olması gereken kişisel ve mesleki özelliklere ilişkin görüşleri, gözlem öncesi görüşme, gözlem ve gözlem sonrası görüşmeye ilişkin görüşleri, mevcut denetim uygulamalarının etkililiğine ilişkin görüşleri ve denetim sürecine ve sonucuna ilişkin beklentileri olmak üzere dört başlık altında sunulmuş ve değerlendirilmiştir. Sonuç olarak bütünde değerlendirildiğinde bağımsız anaokulu öğretmenlerinin tüm süreçlerde özellikle denetmenlerin alan uzmanı olmamalarından kaynaklanan sorunları dile getirdikleri, beklentilerini karşılar içerik ve nitelikte bir rehberlik sağlayamadıklarını ortaya koymaktadır. Bu bakımdan sonuçlar bağımsız anaokullarının etkili ve verimli bir şekilde denetlenebilmesi için birinci önceliğin özellikle bu öğrenci yaş gurubunun gelişim, ihtiyaç ve beklentilerinin farkında olan alan uzmanı denetmen ihtiyacının karşılanmasına yönelik düzenleme ve uygulamalara verilmesi gerektiğini göstermektedir.
Anahtar sözcükler: Eğitim denetimi, bağımsız anaokullarının denetimi, denetim, denetmen
Kaynakça
Gül, E. D. (2008). Meşrutiyet’ten günümüze okul öncesi eğitim. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (1) 269-278.
Kuş, E. (2007). Nicel-nitel araştırma teknikleri. Anı Yayıncılık 2. Baskı. Ankara.
Mayring, P. (2000). Nitel sosyal araştırmaya giriş, Çev. A. Gümüş ve M.S., Durgun, Baki Yayınevi.
Mason J. (2002). Qualitative researching. Sage Publications Ltd. 2nd. Ed. London.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2001). İlköğretim müfettişleri başkanlıkları rehberlik ve teftiş yönergesi. Tebliğler Dergisi, Sayı:2521.
Millî Eğitim Bakanlığı (2011) Eğitim müfettişleri başkanlıkları yönetmeliği. Resmî Gazete, 27974.
Milli Eğitim İstatistikleri 2010-2011. (2012) T.C. Millî eğitim bakanlığı strateji geliştirme başkanlığı. http://sgb.meb.gov.tr/istatistik/index.htm. İndirilme tarihi 30.03.2012
Millî Eğitim Temel Kanunu (1973). Kanun Numarası: 1739. Resmî Gazete, 14574.
Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research. 2nd. Ed. Sage Publications Inc. California, USA.
Rubin, H. & Rubin, I. (1995). Qualitative interviewing: The Art of Hearing Data. Thousand Oaks, CA: Sage.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982). Kanun No: 2709. http://www.tbmm.gov.tr/anayasa.htm.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.