Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkülerde "Çocuk Gelin" Gerçeği


Creative Commons License

DEMİRCİ S., PAŞAOĞLU S.

KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, cilt.10, sa.1, ss.333-362, 2024 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Erken yaşta evlilik, dünyanın birçok yerinde olduğu gibi Türkiye’de de karşılaşılan ve geçmişten günümüze uzanan bir sorundur. Bu sorun, kız çocuklarının duygusal, fiziksel ve psikolojik açıdan evliliğe hazır olmadan evlendirilmesi şeklinde açıklanabilir. Çocuk gelin gerçeğinin altında yatan birçok faktör bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi kimi geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri ve bu rollerden doğan toplumsal cinsiyet eşitsizlikleridir. Müzik, toplumların inançlarını, normlarını ve kültürel değerlerini nesilden nesile aktaran önemli bir araçtır. Türk Halk Müziği de içinde bulunduğu kültürel ortamın etkisiyle şekillenmekte ve toplumsal bir ifade aracı olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Türk Halk Müziği arşiv türkülerinde çocuk gelin gerçeğinin nasıl işlendiğini ortaya çıkarmak hedeflenmiştir. Türküler etno-müzikal kodlar üzerinden analiz edilmiş ve toplumsal cinsiyet ve roller açısından değerlendirilmiştir. Kadın ve erkek ağzı türküler ayrı ayrı ele alınarak çocuk gelin gerçeğine yaklaşımları karşılaştırılmış, türkülerin benzerlik ve farklılıkları belirlenmiştir. Bu bağlamda türkülerden elde edilen etnomüzikal kodlar çerçevesinde çocuk gelin gerçeğinin kadın ağzı yakarış/ çaresizlik konulu türkülerde; erkek ağzı aşk/sevda konulu türkülerde işlendiği, kimi kadın ağzı türkülerin erkek ağzı türkülerle, kimi erkek ağzı türkülerin de kadın ağzı türkülerle benzerlik gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Early marriage has been a persistent issue in Türkiye, as in many parts of the world. It refers to the marriage of girls without being emotionally, physically, and psychologically ready for marriage. This phenomenon is rooted in various factors, most notably traditional gender roles and the resulting gender inequalities. Music serves as a significant tool for transmitting societal beliefs, norms, and cultural values across generations. Turkish folk music is also shaped by the cultural environment it exists in and serves as a means of societal expression. This study aims to reveal how the reality of child marriage is depicted in the Turkish folk song archive. The songs were analysed through ethnomusicological codes and evaluated in terms of gender and gender roles. Women’s and men’s folk songs were examined separately to compare their approaches to the reality of child brides, and the similarities and differences between the songs were determined. The analysis revealed that the reality of child marriage is predominantly addressed in lamentation/helplessness songs in women’s songs, while in men’s songs, it is depicted in love/ romance songs. It was concluded that some women’s folk songs share similarities with men’s folk songs, and vice versa.