Akademik Veri Yönetim Sistemi
II. Ulusal Kültürlerarası Hemşirelik Kongresi, Antalya, Türkiye, 1 - 03 Haziran 2013, ss.139
EPİLEPTİK ÇOCUĞU OLAN EBEVEYNLERİN EPİLEPSİ YÖNETİMİNDE KULLANDIKLARI TAMAMLAYICI ALTERNATİF YAKLAŞIMLAR
Ayşegül İŞLER1, Fatma Dilek TURAN1, Sebahat GÖZÜM1, Selma ÖNCEL1
1Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi
Amaç: Bu çalışma, epileptik çocuğu olan ebeveynlerin epilepsi yönetiminde kullandıkları tamamlayıcı alternatif yaklaşımları belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Araştırmaya, Ocak - Nisan 2013 tarihleri arasında Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Çocuk Nöroloji Polikliniği’ne başvuran, 0-18 yaşarası epileptik çocuğu olan 304 ebeveyn dahil edildi. Örneklem özellikleri; araştırmaya katılan ebeveynlerin yaş ortalaması 36,6±7,3 yıl, %62’si anne, ailelerin %89,1’i çekirdek aile yapısına sahip, %63,8’i il merkezinde yaşamakta, %62,5’inin gelir-gider düzeyleri eşit ve %48’i iki çocuğa sahipti. Epilepsi hastalığı olan çocukların %54,3’ü erkek, %51,6’sının ailenin ilk çocuk ve yaş ortalamalarının 8,3±5,1 yıl olduğu belirlendi. Epileptik çocukların %60’ının okula, %61,2’sinin ise herhangi bir rehabilitasyon merkezine gitmediği ve %99,7’sinin evde annesi tarafından bakıldığı saptandı. Çocukların %63,5’i jeneralizetipte nöbet geçirdiği, 5,09±4,5 yıldır epilepsi hastası olduğu, %51,3’ünün mental retardasyonu olduğu, %84,2’sinin düzenli kontrollere geldiği, %95,4’ünün ilaçlarını düzenli kullandığı ve %35’inin ailesinde başka bir epilepsi hastası olduğu belirlendi. Araştırmacılar tarafından literatür bilgileri ve uzman görüşleri dikkate alınarak oluşturulan anket formu aracılığıyla, yüzyüze görüşme yöntemi ile toplanan veriler Akdeniz Üniversitesi’nin lisanslı SPSS (20.0) istatistik paket programı kullanılarak sayı, yüzdelik dağılım ile değerlendirildi. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan onay, epilepsili çocuğun ebeveyninden ve çocuktan aydınlatılmış onam alınmıştır.
Bulgular: Ebeveynlerin %99,7’sinin epilepsili çocuğu için tamamlayıcı alternatif yaklaşımlardan yararlandığı ve yararlanma nedeni olarak; tıbbi tedaviyi tamamlayıcı (%95,7), epilepsi yönetimine yardımcı olacağına inanma (%89,5), nöbet sıklığını azaltacağına inanma (%78,9) olarak belirtirken, %88,5’i kullandıkları tamamlayıcı alternatif yaklaşımları sağlık profesyonelleri ile paylaşmadıklarını ifade etti. Ebeveynler tarafından sık kullanılan tamamlayıcı alternatif yaklaşımlar; dua etme (%99,3), sigaradan uzak durma (%79,8), çocuğuna ceviz (%79,6), tereyağ (%59,2) ve kemik iliği yedirme (%58,6), kaliteli uyku sağlama (%58,6) ve oyun oynatma (%51) olarak belirlendi. Nöbet anında sık kullanılan tamamlayıcı alternatif yaklaşımlar; dua etme (%96,2), çocuğunu kucağına alıp sevgi gösterme (%55,6), nöbetin evde geçmesini bekleme (%45,7), yan yatırma (%41,1), dişlerini açmaya çalışma (%33,6), kol ve bacaklarını tutma (%26,3) olarak saptandı. Ebeveynlerin %98’i tamamlayıcı alternatif yaklaşımların nöbet kontrolünü sağladığını,%100’ü tamamlayıcı alternatif yaklaşımların zararı olmadığını ve %98,4’ü bu yaklaşımları kullanmaya devam edeceğini belirtti. Ebeveynlerin yararına en çok inandıkları yaklaşımlar; dua etme (%98), sigaradan uzak durma (%73,4), çocuğuna ceviz (%62,5), kemik iliği (%49,3) ve balık yedirme (%47,4) idi. Çocukların kendileri tarafından kullanılan tamamlayıcı alternatif yaklaşımlar ise; hayvanlar ile ilgilenme (%72,7), müzik dinleme (%70,1), televizyon izleme (%64,5), oyun oynama (%55,3), dua etme (%51), arkadaşları ile vakit geçirme (%48,7) ve resim yapma (%44,7) olarak belirlenmiştir.
Sonuç: Ebeveynlerin ve epilepsili çocukların hastalığın yönetimi amacıyla uyguladıkları yaklaşımların birçoğunun hastalık yönetimine katkı sağlayan tamamlayıcı uygulamalar olduğu (sigaradan uzak kalma, kaliteli uyku sağlama, besin destekleri…) belirlenmiştir. Ebeveynlerin ve epilepsili çocukların hastalık yönetimini olumsuz etkileyecek yaklaşımlarının bilinmesi ve hasta ve ailesinin eğitiminde zarar verici uygulama/yaklaşımların değiştirilmeye çalışılması önerilmektedir.