Atina Polisi’nde Sınıf Mücadelesi: Sofist Düşünürlerin Konumlandırılması

Çelen, GÖKHAN

Atina Polisi’nde Sınıf Mücadelesi: Sofist Düşünürlerin Konumlandırılması

Atıf İçin Kopyala

Çelen G.

Sofist Uluslararası Felsefe Dergisi, sa.4, ss.69-100, 2022 (Hakemli Dergi)

Yayın Türü: Makale / Tam Makale
Basım Tarihi: 2022
Dergi Adı: Sofist Uluslararası Felsefe Dergisi
Sayfa Sayıları: ss.69-100
Akdeniz Üniversitesi Adresli: Evet

İnsanların düşünce tarzları ve bilgiye ulaşma yöntemleri antik çağ- lardan itibaren insanoğlunun gün- deminde yer almıştır. Bu gündemin en önemli tartışma konularından bir tanesi ise bilginin kullanımına yöne- lik bakış açısı farklılıklarından kay- naklanmaktadır. İnsanların içerisinde yetiştiği ya da bulunduğu toplumsal düzen, ekonomik ve siyasi yapılar bakış açısı farklılıklarının temelini oluşturmaktadır. Düşünce tarihinde sistemli bir şekilde felsefi tartışma- ların gerçekleştirildiği ve antik dün- yanın başka bir yerinde karşılaşıl- mayan yönetim sistemiyle günümüz tartışmalarını derinden etkileyen antik Yunan dünyası bilgiye, bilgi- nin kullanımına ve bilgeliğe dair tar- tışmaların başlangıç noktalarından sayılmaktadır. Antik Yunan dünyası içerisinde de Atina polisi en önemli yeri işgal etmektedir. Atina polisin- de ortaya çıkan doğrudan demokrasi yönetimi ve tarihsel koşullar içeri- sinde değişen ekonomik ve toplum- sal yapı felsefi tartışmalarda yeni ve farklı görüşleri ortaya çıkardığı gibi geleneksel yöntemlerden farklı uy- gulamaların polis hayatına girmesini de sağlamıştır. Kendilerini sofist ola- rak adlandıran düşünürler bu yenili- ğin başlıca isimleridir. Bilgiye pratik bir anlam yükleyen ve bilgiyi başarı, üstünlük ve gelir kaynağı sağlama aracı olarak tasavvur eden bu kişiler polis hayatında kısa zamanda etkin ve görünür olmuşlardır. Kendi yön- temlerine göre bir eğitim programı tasarlayan sofist düşünürler, kendile- rinden eğitim almak isteyen kişilere belirli bir ücret karşılığında hocalık yapmışlardır. Verdikleri eğitim kap- samında dünya ve topluma ilişkin bakış açılarını öğrencilerine aktaran bu kişilerin eğitim içeriği zaman içe- risinde Atina polisinde tartışmalara yol açmıştır. Bu faaliyetlerine kar- şı ortaya çıkan tepkinin hem felsefi hem de sınıfsal temelleri bulunmak- tadır. Bu çalışmanın amacı Atina po- lisinde İ.Ö. V. ve IV. yüzyıllarda etki gösteren, kendilerini sofist olarak tanımlayan düşünürlerin faaliyetleri- nin sınıfsal bir altyapısının olduğunu tartışmaya açmaktır. Bu amaçla Ati- na polisinin ekonomik ve siyasi yapısındaki dönüşümler analiz edilmiş ve bu dönüşümlere paralel olarak ortaya çıkan ya da dönüşen toplumsal yapı aktarılmıştır. Bu kapsamda sofist dü- şünürlerin ekonomik, siyasi, toplum- sal ve dini yapıya ilişkin düşünceleri incelenmiştir. Bu inceleme sofist dü- şünürlerin söylemlerinin ulaşılabilen kaynaklar üzerinden analiz edilerek, toplumsal sınıflar içerisinde konum- landırılmaları çabasıyla sonuçlan- mıştır. Bu nitel çalışmada metodo- lojik olarak yorumcu yöntem temel alınmıştır.

People’s ways of thinking and the methods of accessing knowledge have been on the agenda of mankind since ancient times. One of the most important discussion topics of this agenda is due to the differences in perspective on the use of knowledge. The social order, economic and po- litical structures in which people are brought up or in which they live form the basis of the differences in per- spective. The ancient Greek world, in which philosophical discussions were carried out systematically in the history of thought, and which deeply influenced today’s discussions with its administrative system, which is not encountered elsewhere in the ancient world, is considered as the starting point of the discussions on knowledge, the use of knowledge and wisdom. In the ancient Greek world,the Athenian polis occupied the most important place. The direct democra- cy political regime that emerged in the Athenian polis, and the changing economic and social structure in his- torical conditions, revealed new and different views in philosophical dis- cussions, as well as allowing practic- es different from traditional methods to enter the polis life. Thinkers who call themselves sophists are the main figures of this innovation. These peo- ple, who attributed a practical mean- ing to knowledge and conceived it as a means of providing success, su- periority, and income, became active and visible in a short time in the life of the polis. Sophist thinkers, who designed an education program ac- cording to their own methods, taught people who wanted to receive educa- tion from them for a certain fee. The educational content of these people, who conveyed their perspectives on the world and society to their students within the scope of the education they provided, led to discussions in the Athens polis over time. The reaction against these activities has both phil- osophical and class bases. The aim of this study is come up for discussion that the activities of the thinkers who defined themselves as sophists and who were influential in the Athenian polis in the 5th and 4th centuries BC, had a class infrastructure. For this purpose, the transformations in the economic and political structure of the Athenian polis were analysed and the social structure that emerged or transformed in parallel with these transformations was conveyed. In this context, the thoughts of sophist thinkers on the economic, political, social, and religious structure were examined. This study has resulted to locate the discourses of sophist think- ers within social classes by analysing them through accessible sources. This qualitative study was methodological- ly based on the interpretive method.