Adli makamlar tarafından hukuki işlem ehliyeti olup olmadığı sorulan beş olgunun değerlendirilmesi

Bakan H. U., Karagöz Y. M., Kılınç O., Öztaşyonar A. B., Semerci Ş. N.

2.Uluslararası 18. Ulusal Adli Bilimler Kongresi Bildiri Kitabı, cilt.1, ss.179, 2021 (Hakemli Dergi)

Özet

Giriş-Amaç: Tüm bireyler sağ doğmak koşuluyla ana rahmine düştüğünden itibaren evlenebilme-boşanma, mal-değerli kağıt edinme, dava

açabilme, seçme-seçilme, tedavisiyle ilgili karar verebilme, vasiyet düzenleme vb. Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) “hak ehliyeti” olarak

nitelendirilen haklara sahiptir; ancak bu haklarını “fiil (hukuki işlem) ehliyeti”ne sahipse kullanabilmektedir. TMK’da fiil ehliyetine göre kişiler;

tam ehliyetliler, tam ehliyetsizler, sınırlı ehliyetliler, sınırlı ehliyetsizler olmak üzere 4 gruba ayrılabilir. Ayırt etme gücünden şüphelenildiğinde,

adli makamların istemiyle kişinin fiil ehliyetine sahip olup olmadığı, kısıtlanmasının gerekli olup olmadığı hususlarında Adl i Tıp tarafından

rapor düzenlenmektedir. Çalışmamızda literatüre katkı sağlamak ve farkındalığı arttırmak amacıyla farklı tanılara sahip beş olgu

değerlendirilmiştir.

Gereç-Yöntem: Çalışmamızda Anabilim Dalımızda adli makamlar vasıtasıyla gönderilen ve “hukuki işlem ehliyetine sahip olmadığı” tespit

edilerek haklarında rapor düzenlenen beş olgu değerlendirilmiştir.

Bulgular: Olgularımız sık görülen nörolojik ve/veya psikiyatrik hastalıkları nedeniyle hukuki işlem ehliyeti olmadığı yönünde rapor

düzenlenenler arasından seçildi. Kişilerin cinsiyet, yaş, eğitim durumları, hastalıklarının evresi ve klinik seyirleri, mental durumları,

sosyoekonomik düzeyleri, tedavi ve takip durumları, gönderilme nedenleri ayrıntılı olarak irdelenmiş ve konusunda uzman hekimlerden görüş

alınarak rapor düzenlenmiştir.

Tartışma-Sonuç: Klinik deneyimimiz ve uygulamadaki problemler dikkate alındığında; bu konudaki raporların standardizasyona sahip

olmadığı, kısıtlanmaya neden olan hastalığın türü, evresi ve klinik seyri hakkında yeterli bilgi içermediği görülmektedir. Ayrıca bu raporları

tüm hekimlerin düzenleme yetkisinin bulunduğu; ancak hukuki ve tıbbi olarak ciddi bir iş yükü oluşturan, bilgi birikimi gerektiren prosedürün

tek bir hekimin sorumluluğunda olamayacağı, konu hakkında yeterli bilgi ve tecrübeye sahip hekimler tarafından uygun sürede, ihtiyaç halinde

farklı uzmanlık alanlarından görüş alınarak, belli standartlar çerçevesinde ayrıntılı olarak düzenlenmesi gerektiği kanaatindeyiz.

Anahtar Kelimeler: Hukuki İşlem Ehliyeti, Fiil Ehliyeti, TMK 8. Madde ve İlgili Maddeler

Introduction-Objective: All individuals have the rights described in the Turkish Civil Code (TMK) as “entitlement to rights”, such as marriage-

divorce, acquisition of property-valuable paper, filing a lawsuit, decision-making about their treatment, making a will, provided that they are


born alive; but they can use these rights if they have a “legal act”. When the power of discernment is suspected, a report is issued by the

Coroner on whether the person has a valid legal act, and whether it is necessary to restrict it.

Material-Method: In our study, five cases were evaluated and reported on their rights by determining that they are “incapable for legal

action”.

Results: Our cases were selected among those who were reported to be incapable of legal action due to common neurological

and/or psychiatric diseases. Gender, age, characteristics of the disease, mental status, treatment and follow-up status, reasons for referral

were examined in detail, and a report was prepared by taking the opinions of specialist physicians.

Discussion-Conclusion: Given our clinical experience, it seems that the reports on this subject neither have standardization nor contain

sufficient information about the disease that causes restriction. In addition, all physicians are entitled to edit these reports; we believe that

the procedure, which creates a serious legal and medical workload and requires knowledge, cannot be the responsibility of a single physician,

and it should be arranged in detail by physicians with sufficient knowledge and experience on the subject, in an appropriate time, by taking

opinions from different fields of expertise.

Keywords: Legal Action Capacity, Capacity to Act, Article 8 of the Turkish Civil Code (TMK) and Related Articles