Anadolu Dergisi, cilt.29, sa.2, ss.164-176, 2019 (Hakemli Dergi)
Turunçgil yeşillenme hastalığı (Huanglongbing-HLB, Greening Disease) turunçgil ağaçlarında ekonomik
kayıplara neden olan bakteriyel bir hastalıktır. Hastalığı oluşturan patojenin bilimsel ismi Candidatus liberibacter‟dir. HLB ye
sebep olan şu ana kadar üç farklı Candidatus tür‟ü saptanmıştır. Bunlardan Candidatus liberibacter asiaticus (CLas), dünya
genelinde HLB ile ilişkili en yaygın Liberibacter türüdür. Diğer iki tür olan, Candidatus liberibacter americanus (CLam) ve
Candidatus liberibacter africanus (CLaf) ise daha az yoğunlukta ve ekolojilere özel olarak yaygınlık gösterirler. Hastalık
Hindistan‟da 1929 yılında “turunçgillerde geriye ölüm” olarak tanımlanmıştır. Ancak bu hastalık 1890‟lı yıllarda Çin de „yellow
shoot diseas, sarı sürgün hastalığı‟ olarak çok iyi bilinmekte olması nedeniyle çoğu bilim insanı hastalığın ilk ortaya çıktığı yeri
Çin olarak kabul etmektedir. Turunçgil yeşillenme hastalığına karşı bugüne kadar yüzde yüz etkili herhangi bir mücadele
yöntemi bulunamamıştır. Bu da, patojenin ne kadar tehlikeli ve önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Hastalık, turunçgil üretim
alanlarında veya ülkeler arasında vektör böceklerle, (Afrika Turunçgil Psillidi olan Trioza erytreae Del Guercio, diğer bir
Psillid türü olan Asya Psillidi Diaphorina citri Kuwayama) veya enfekteli aşı gözleri ile taşınmaktadır. HLB, özellikle portakal,
mandarin, tangelo ve greyfurt fidan veya ağaçlarında yaşa bakmaksızın etkilidir. Enfekteli ağaçlarda ortaya çıkan tipik hastalık
belirtileri çinko eksikliği, bazı abiyotik stres faktörlerinin belirtileri veya diğer bazı turunçgil hastalıklarının oluşturduğu
belirtiler ile karıştırılabilmektedir.
Citrus greening disease (Huanglongbing-HLB) is a bacterial disease causes economic losses on citrus
trees. The scientific name of the causal agent is Candidatus liberibacter. Three Candidatus species have identified so far.
Candidatus liberibacter asiaticus (CLas) is the most common Liberibacter species which is associated with HLB disease in the
world. Candidatus liberibacter americanus (CLam) and Candidatus liberibacter africanus (CLaf) is observed less than CLas
because they require specific ecological environments. Bacterial disease described in 1929 in India as citrus die back. However,
the bacterial disease has already been known in China as yellow shoot in the 1890s. There is no 100% effective management
methods controling this devastating widespread disease. It reveals that citrus greening is very dangerous and important disease.
The disease can be disseminated via vectors, African Citrus Psyllid (Trioza erytreae Del Gue), other Psyllid species (Asian
Citrus Psyllid (Diaphorina citri Kuwayama), or infected bud grafting. Especially, HLB is an effective disease on orange,
mandarin, tangelo and grapefruit seedlings or trees regardless of age. Typical infected tree symptoms can be confused with zinc
deficiency, some abiotic stress factors, or some other citrus diseases symptoms.