Akademik Veri Yönetim Sistemi
MILLI FOLKLOR: INTERNATIONAL AND QUARTERLY JOURNAL OF FOLKLORE, cilt.2018, sa.119, ss.48-59, 2018 (AHCI)
ATALAR KÜLTÜNE DAİR İNANMALARIN TÜRKLERİN AD VERME İNANÇ VE GELENEKLERİ ÜZERİNDEKİ TESİRİ
Adlar varlıkları benzerlerinden ayırıp özelleştirmek için kullanılan sözcüklerdir. Ayırıp özelleştirme eyleminin altında tasnif etme arzusu yatmaktadır. Etrafındaki varlıkları tasnif edip adlandıran insanlık için dünya daha da yaşanır hâle gelmiştir. İlk başlarda varlıkları sınıflandırma arzusuyla ortaya çıktığını düşündüğümüz adlandırma eylemi zamanla kültürel bir unsura dönüşmüş ve etrafında çeşitli inanma ve ritüeller gelişmiştir. Bu inanma ve ritüeller toplumların tarihî süreçleri doğrultusunda değişerek yenilenmiştir. Bu çalışma ad verme inanç ve gelenekleriyle mitik tasavvurun bir unsuru olan atalar kültü inancı arasındaki ilişkiye dair genelde dünya, özelde ise Türk insanı bağlamında tespitleri içermektedir. Atalar kültü Türklerin eski inanç sistemi olarak kabul edilip literatürde Gök Tanrı Dini, Kamlık Dini ve Şamanizm gibi adlarla anılan inanç sisteminin önemli bir ögesidir. Çok eski dönemlerde ölmüş atalarının ruhlarından korkan insanlar bu ruhlara karşı korku temelli çaresiz bir saygı duyup onları memnun edecek davranış biçimleri geliştirmişlerdir. Aradan geçen yüzlerce yılın sonunda Türklerin ata ruhlarına karşı beslediği inanmalar ortadan kalkmış gibi görünmektedir. Ancak ölmüş ataların isimlerinin ailenin yeni doğan fertlerine verilmesi bu durumun tersi bir görüntü ortaya koymaktadır. Her ne kadar günümüzde ölmüş ataların isimlerinin ailenin yeni doğan fertlerine verilmesi tamamen saygı temelli gibi düşünülse de bu durumun kültürel alt yapısında eski dönemlerdeki korku temelli saygı duyma hadisesi yatmaktadır. Bugünkü Türkler de tıpkı ataları gibi ölmüş atalarının ruhlarını hoş tutmaya çalışmakta, bunu yaparken de kendilerinden öncekilerin sunmuş oldukları kurbanlara ölmüş atalarının adlarını eklemektedirler. Bu bağlamda çalışmada önce ad olgusunun psikolojik, folklorik, sosyolojik, mitolojik ve teolojik yönleri ele alınacak, ardından ad olgusu ve ad verme gelenekleri mitik inanmalar (Şamanizm, atalar ruhu vs.) çerçevesinde değerlendirilecektir. Bu değerlendirmelerin ardından daha önceki çalışmalardan hareketle yapılan inceleme ve tespitlerin analizi gerçekleştirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Adlandırma/isimlendirme, ölüler kültü, Şamanizm, eski Türk dini, mitoloji
The Affect of The Ancestors Cult Belief on Name Giving Beliefs And Traditions of Turkish People
Nouns are words that used as separate from similar entities and make them specialize. The action of distinction and privatization lies beneath the desire of classification. The world has become even more livable for mankind, which has classified and named the entities around it. At first, the act of naming which we thought to have emerged with the desire to classify the entities turned into a cultural element over time, and various beliefs and rituals developed around this element. These beliefs and rituals have also been renewed in line with the historical processes of societies. This study includes determinations about the relation between naming beliefs and traditions and ancestral aspirations, which is an element of mythic imagination, generally in the context of the world, in particular in the context of the Turkish people. The “Ancestor Cult” is a belief system of the Turkish people, and referred to by names such as “Sky God Religion, Kamlık Religion and Shamanism” in the literature. People who were afraid of the souls of their ancestors who had died in ancient times developed respect for these spirits based on fear and desperation and developed ways of satisfying them. The beliefs of the Turks against their ancestral spirits seem to have disappeared at the end of the last hundred years. However, the fact that the names of dead ancestors are given to the newborn members of the family reveals the opposite situation. Though the names of dead ancestors today are given to the newborn members of the family, they are considered to be based entirely on respect, but the cultural background of this situation lies in the history of fear-based respect in ancient times. Today’s Turks are trying to keep their ancestors’ souls alive, just like their ancestors, while adding the names of their dead ancestors to the sacrifices they had presented before them. In this context, the psychological, folkloric, sociological, mythological and theological aspects of the name formation will be examined before the study of the name formation, and then the naming and naming traditions will be evaluated in the context of mythical beliefs (shamanism, ancestral spirit etc). After these reviews and evaluations, analysis of the examinations and determinations made from the previous studies will be carried out.
Key Words: Naming, the cult of the dead, Shamanism, former Turkish religion, mythology.