Akademik Veri Yönetim Sistemi
İlahiyat Akademi, sa.21, ss.233-260, 2025 (Hakemli Dergi)
Dijital araçlar, küresel bir köy haline gelen dünyada eğitim sektörünü de etkileyerek derslerin çeşitliliğini, içeriğini, öğrenci davranışlarını, öğretmen görevlerini değiştirdiği gibi bireyden beklenen iyi insan tipinin ortaya çıkması yönünde hedefleri olan, din eğitimi alanına da tesir etmiştir. Dijitalleşmenin öncüsü olan dijital iletişim teknolojileri, insanları küresel ve yerel ölçekte, uzak mesafelerden yakın çevrelere kadar, geniş ve dar alanlarda birbirine bağlayan güçlü araçlar haline gelmiştir. İletişimi bire bir, toplu, yazılı, sesli ve görüntülü bir ortama dönüştüren bu aygıtlar, toplumun tüm kesimlerine, yaşı, cinsiyeti, mesleği, nerede olduğu fark etmeksizin hızlı ve kolay bir paylaşım zemini sağlamıştır. Günümüz eğitim sisteminde; donanım, yazılım, iletişim ve ortam temelli ürünlerden oluşan birçok dijital araçla, öğrenci, öğretmen ve yöneticiler kendi aralarında, eğitim süreçlerini destekleyecek ders içeriği, bilgilendirme, takip, duyuru gibi amaçlarla paylaşım yapmaya başlamıştır. Bu süreçte her geçen günün ve her üretilen yeni aracın, kendi içinde birtakım sorunlar barındırmış olsa bile, bireyin öğrenmesini kolaylaştırdığı ve daha eğlenceli hale getirdiği dile getirilebilir. Günümüz dünyasında insan hayatını, genel anlamda eğitimi, özelde ise din eğitimini çok güçlü bir şekilde tesiri altına alan ve kusursuz bir fırtına oluşturan bu araçlar hakkında çeşitli bilimsel araştırmalar yapılmaya başlanmıştır. Söz konusu çalışmaların önemli bir bölümü, dijitalleşmenin felsefesi, sosyal, kültürel, ekonomik ve eğitime dönük etkileri gibi alanlara yoğunlaşmıştır. Temel öğretim ve ortaöğretim kurumlarında okutulmakta olan Türkçe, matematik, kimya, din kültürü ve ahlak bilgisi gibi birbirinden farklı branşların öğretimiyle ilgili de çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Ortaya çıkartılan araştırmaların bir kısmında daha sağlıklı bir analizin gerçekleşebilmesi için sahada bulunan öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin de görüşlerine ayrı ayrı baş vurulmuştur. Alanyazında imam-hatip lisesi meslek derslerinin öğretiminde dijital araçların rollerinin ne olduğu ile ilgili özel bir çalışmaya rastlanılmadığı gibi eğitimin bileşenleri olan öğrenci, öğretmen ve yöneticileri birlikte ele alan bir araştırmaya da ulaşılamamıştır. Buradan hareketle, çalışmanın problemi “İmam-hatip lisesi meslek derslerinin öğretiminde kullanılan dijital araçların rolü nedir?” sorusu olarak belirlenmiştir. Çalışmanın içeriğinde, dijital araçların imam-hatip lisesi meslek derslerinin öğretiminde rolünün olup olmadığı ele alınmıştır. Araştırmada, nitel yöntemlerden olan durum çalışması modeli uygulanarak yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile veriler toplanmış ve elde edilen bulguların içerik analiziyle çözümlenmesi yapılmıştır. Bu süreçte, bizzat araştırmacı tarafından 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Antalya ili Muratpaşa, Konyaaltı, Kepez ve Döşemealtı ilçesindeki altı farklı Anadolu İmam-Hatip Lisesinde öğrenim gören 24 öğrenci, 24 öğretmen ve 24 okul yöneticisiyle mülakatlar yapılmıştır. Yüz yüze yapılan soru-cevap bölümünden sonra, elde edilen ses kayıtları katılımcıların öğrenci, öğretmen ve yönetici olma durumlarına göre kodlanarak sınıflandırılmış (öğrenci: Ö, öğretmen: MDÖ, yönetici: Y) ve müdahale edilmeksizin metne dönüştürülmüştür. Bu çerçevede belirlenen, öğrenci, öğretmen ile yöneticilerin dijital araç bilgi seviyeleri ve öğrenme-öğretme süreçlerine etkisi ana teması altında tüm katılımcıların ilk önce, dijital araç bilgi düzeyleri ve kullanma yeterlik durumu, ardından içerik hazırlama, ders sırasında veya sonrasında kullanma ile yeni çıkan ürünleri takip durumu ve son olarak eğitime yönelik iletişim amaçlı kullanma, günlük yaşama transfer ve uyum durumları, üç farklı alt temayla yorumlanmaya çalışılmıştır. Verilerden elde edilen bulgular, dijital araçların imam-hatip lisesi meslek derslerinin öğretiminde kullanıldığını ve tüm grup üyelerinin çeşitli aksaklık ve olumsuzluklarına rağmen bu durumdan genel anlamda memnun kaldığını göstermektedir. Katılımcıların birleşip de ifade ettikleri temel yaklaşımlardan ilki, günümüz okullarında donanımsal anlamda farklılıklar olsa da akıllı tahta, internet, bilgisayar, yazıcı, fotokopi gibi araçların bulunduğu ve öğrenci ve öğretmenlerin bunlara ulaşmada sorun yaşamadıklarıdır. İkincisi, dijital araçlardan öğrenci ve öğretmenlerin içerik hazırlamada, sınıf içerisinde sunmada, sınıf dışında paylaşma hususunda aktif kullandıkları, yöneticilerin ise okul iş ve işlemlerinde maksimum seviyede yararlandıkları ve tüm katılımcıların bundan da memnun olduklarıdır. Üçüncüsü ise dijital ürünlerin olası zararlarından dolayı bunlardan kaçmak ve kullanmamak yerine bu araçları yöneterek öğrenme-öğretme süreçlerinde bahse konu olan yeni nesil teknolojiye gerektiği kadar rol vermektir.