Akademik Veri Yönetim Sistemi
13. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi/ Bakü, İstanbul, Türkiye, 28 - 29 Ekim 2015, ss.871-877, (Tam Metin Bildiri)
Artemiy Petroviç Volınskiy (1689 -1740) Deli Petro’nun kurmaylarından sayılan Rus devlet adamıdır. Genç yaşında hem askeri, hem diplomatik alanda önemli görevler üstlenmiş, ömrünün sonlarına doğru Bakanlar Kurulu’nda bir numaralı şahıs olma başarısı göstermiştir. Artemiy Volınskiy’in hayatı Türkler ile iç içe geçmiştir. Türklerin yaşadığı topraklarda valilik yapan Volınskiy’in özellikle Osmanlı Devleti ile ilgili görüşleri bizim açımızdan dikkate değerdir. Osmanlı-Rusya savaşlarına katılan Volınskiy, bütün Rus devlet adamları gibi Rusya’nın büyümesinin önündeki en önemli engel olarak Osmanlı Devleti’ni görüyordu. Bu yüzden Volınskiy’in çalışmalarının ekseriyetinin gayesi Osmanlı’yı zayıflatmak, Rusya ile Osmanlı Devleti’nin rekabet içinde oldukları Kafkaslar, İran ve Balkanlar’da Osmanlı Devleti’ni etkisiz hale gelmesini sağlamaktı. Volınskiy’in Türkler ve Osmanlı Devleti ile ilgili şahsi hatıraları da olumlu sayılmazdı. 1711 yılında yapılan Prut Savaşı’ndan sonraki Osmanlı-Rus barış görüşmelerine katılan Volınskiy, İstanbul’daki Yedikule zindanlarında beş ay ağır şartlar altında hapis yatmıştır. 1715-1718 yıllarında İran’a yaptığı elçilik seferinde de ağırlıklı olarak Türklerin yaşadığı bölgelerden geçmiş ve burada salgın hastalığa yakalanmıştır. Volınskiy’in Astrahan ve Kazan valiliği yılları da Türkler ve Osmanlı Devleti ile ilgili çalışmalarla geçmiştir. Volınskiy özellikle doğudan batıya giden ticaret yollarının Osmanlı Devleti’ni saf dışı bırakarak Rusya üzerinden geçmesi için çok uğraşmıştır. Volınskiy’in Osmanlı Devleti bünyesindeki Hıristiyan din adamları ile mektuplaşması, Rusya’nın Üçüncü Roma hayali ve Osmanlı’yı ortadan kaldırarak sıcak denizlere inme arzusu ile açıklanabilir. Osmanlı Devleti’nin ve bölgedeki Türk halklarının kaderlerinin Rusya lehine değişmesinde önemli rol oynayan Volınskiy’in çalışmalarını daha derinlemesine incelemeliyiz.