Akademik Veri Yönetim Sistemi
22. Ulusal Biyoloji Kongresi, Eskişehir, Türkiye, 22 - 27 Haziran 2014, ss.1078, (Özet Bildiri)
Giriş: Bu çalışman, hakkında oldukça sınırlı bilgiye sahip olduğumuz ve doğal alanların yanı sıra
yerleşim yerlerinde de üreyen ve yayılış alanını sürekli genişletmesi nedeniyle istilacı bir tür olduğu
düşünülen Arap bülbülünün üreme biyolojisi ile davranış stratejilerinin belirlenmesidir.
Gereçler ve Yöntemler: Nisan – Temmuz ayları arasında üreme çifti ve savunak oluşturan Arap
bülbülleri takip edilmiş ve yuvaları tespit edilmiştir. Bu yuvalarda, bırakılan yumurta sayısı, kuluçka
süresi, açılan yumurta sayısı, yavru gelişim süresi, uçan yavru sayısı kaydedilmiş ve üreme başarısı
hesaplanmıştır. Bu süreçte çiftlerin sergiledikleri davranışlar izlenmiş ve bu davranışların hangi amaçla
sergilendikleri tespit edilmiştir. Davranış stratejilerinin detaylandırılması amacıyla doğal ortamdan
yakalanan bireyler davranış ünitesine aktarılmış ve doğal ortamda elde edilen stratejilerinin deneysel
denemeleri yapılmaya başlanmıştır.
Bulgular: Toplam 35 yuva tespit edilmiştir. Bunlardan 16’sı yuva yapımı bitmeden ya da bittikten hemen
sonra terk edilmiştir. On dokuz yuvada üreme faaliyeti gerçekleşmiştir. Ancak 1 yuvada ebeveynlerin terk
etmesi nedeniyle yumurtadan çıkan 2 yavru ölmüş, 4 yuvada 6 yumurta ve 3 yavru predasyona uğramış
ve 3 yuvada toplam 12 yumurta insan etkisiyle kırılmıştır. Toplam 11 yuvada ise üreme faaliyeti
tamamlanmıştır. Bu nedenle türün yuva başarısı %57,8 olarak hesaplanmıştır. Yumurta küme
büyüklüğünün 3±0.2 (2-4), yumurta açılma başarısının %96.6±3.3 ve yavru uçurma başarısının
%90,6±2.1 olduğu belirlenmiştir. Çift oluşumunun üreme döneminin başında gerçekleştiği ancak üreme
dönemi boyunca bu sürecin devam ettiği tespit edilmiştir. Çiftlerin en kısa sürede teritoryum ve bu
teritoryum içinde yuvalanacakları ağaca belirledikleri görülmüştür. Zaman zaman yalancı yuva
oluşturdukları ve bu yalancı yuvanın yakınına tekrar yeni bir yuva kurdukları gözlenmiştir. Yavruların tek
başlarına beslenene kadar ebeveynler tarafından beslendiği ve korunduğu tespit edilmiştir. Bu aşamadan
sonra ebeveynler yavruları terk eder ve yavru gruplarının oluşmaya başladığı görülmüştür. Üreme
periyodunda eş seçiliminin hangi özelliklere bağlı olarak gerçekleştiği, seçilen bireylerin kalitesi gibi
davranışsal özellikler davranış ünitesindeki deneysel denemelerle tespit edilmeye başlanmıştır.
Sonuç ve Tartışma: Türün insan aktivitesinin yoğun olduğu alanlarda yaşamasına karşın, üreme
döneminde oldukça hassas olduğu gözlemiştir. Üreme başarısı oldukça yüksek ve bu başarı ile yayılış
alanını genişletme arasında ilişki olduğu kanaati oluşmaktadır. Davranış ünitesinde gerçekleşecek
deneysel denemeler ile davranış stratejileri belirlenecektir. Denemeler ile elde edilecek veriler ile doğal
ortamdan elde edilen verilerin karşılaştırılması sonucunda türün davranış startejileri ve bunun üreme ve
dolayısıyla yayılışın genişletilmesinde etkisi belirlenmiş olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Arap bülbülü, Pycnonotus xanthopygos, Üreme başarısı, Etoloji, Antalya
Teşekkür: Bu çalışma, TÜBİTAK tarafından 212T111 no’lu proje ile desteklenmektedir.