Akademik Veri Yönetim Sistemi
EYFOR VII, Girne, Kıbrıs (Kktc), 3 - 05 Kasım 2016, ss.146-147
ÖZET
Etik günümüzde oldukça fazla kullanılan bir kavram olmakta ve çeGitli alanlardaki
uygulamalarının etik değerler açısından inceleyen çalıGmalar artmaktadır. Etik ??ahlaki nitelikteki
davranış, eylem ve yargıları ilgilendiren bir konu olarak felsefenin önemli bir parçası ve sistematik bir
çalışma alanıdır.‘‘ Ahlak ile etik kavramları çoğu zaman birbirlerinin yerine kullanılsa da aralarında
farklılıklar olduğu söylenebilir. Ahlak, insanların yaşama biçimini yönlendiren kurallar topluluğu iken;
etik ??ahlak üzerine söz söyleme etkinliğidir.‘‘ Etik, olması beklenilen ile istenilen arasındaki ikilemi
belirlemeyi sağlayacak kuralların oluşturulmasındaki tartışma sürecidir (1). Alanyazında genel olarak
etik türleri dört farklı türde incelenmektedir. Bunlar: betimleyici etik, normatif etik, meta-etik ve
uygulamalı etik olarak ifade edilmektedir. Betimleyici etik ??norm bildirmek ya da kural koymak
yerine, sadece insan eylemini gözlemleyerek eylemlerin sonuçlarını betimler. Dolayısıyla, o insanların
ahlâkî görüş ya da inançlarıyla ilgili olgusal önermelerden meydana gelen etik türünü ifade eder. Söz
konusu yaklaşımda, etik daha ziyade seyirci, gözlemci veya gözlemleyici durumdadır; ahlâkî olgu ve
olaylara dışarıdan bakar, onları bilimsel bir yaklaşımla gözlemleyip, tasvir eder, açıklar (2). Normatif
etik, ise kural koyucu ve ilkeleri olan bir etik türüdür (3). Normatif etik neyin doğru neyin yanlış ya da
neyin iyi neyin kötü olduğu; nasıl bir insan olunması gerektiği ve adaletin ne gerektirdiği gibi konuları
sorgular. Normatif etik kendi içinde ahlaki iddialarda bulunur. Üçüncü etik tür ise, zaman zaman
analitik veya eleGtirel etik olarak da tanımlanan ve ahlâk felsefesinde çağdaş yaklaşımı ifade eden
metaetiktir. Meta etik ise, ahlaki olarak devreye girer. Meta etiğin temel soruları arasında herhangi bir
ahlaki savın doğru olup olmadığı; birinin kendisini ahlaki davranmaya adamasının mantıklı olup
olmadığıdır (4). Meta etik, etik ifadelerinin anlamını, mantığını inceler (5). ??Meta etiğe göre, bir
filozofun görevi, ahlak alanına giren kavramları ve yargıları analiz etmek, ahlaki davranış ölçütlerini
tartışmak ve bu kavramları ve yargıları analiz etmek, ahlaki davranış ölçütlerini tartışmak ve bu
kavramları açıklığa kavuşturmaktır.‘‘(6). Uygulamalı etik ise uyuşturucu bağımlılığı, ailevi
sorumlulukları ve mesleki etik gibi somut ahlak meselelerini konu edinmiş ahlak felsefesinin bir
alanıdır (4). Normatif etik ilk elden ahlâkî yargılar, ?Haz iyidir?, ?Nihaî amaç en yüksek sayıda
insanın mutluluğudur? , ?Hırsızlık kötüdür? , ? insanlar başka insanları bir araç olarak değil de, bir
amaç olarak görmelidirler? benzeri yargılar ortaya koyar: Bu yargılara dayanarak hazcılık, yararcılık
benzeri normatif etik görüşleri oluşturur. Metaetik ise, normatif etiği varsayarak, işte bu temel üzerine
yükselir. Buna göre, metaetik normatif etiğin koymuş olduğu ahlâkî yargılar üzerine konuşur (2).
Amaç
Bu çalışmada denetmenlerin karşılaştıkları sorun durumlarına ilişkin çözümlemelerinin etik
türleri açısından değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bir dünya görüşü ortaya koymak, belli bir yaşam tarzını meşrulaştırmak ya da bir dünya görüşünü haklılandırmak veya desteklemek değildir. Esas
olarak ahlâk alanına giren kavramları, ahlâkî yargıları analiz etmek, ahlâkî davranış ölçütlerini
tartışmak, bu kavramların anlamlarını açıklığa kavuşturmaktır (2).
Yöntem
Çalışma nitel araştırma yönteminde bir durum çalışması olarak desenlenmiştir. ??Nitel durum
çalışmasının en temel özelliği bir ya da birkaç durumunun derinliğine araştırılmasıdır. Yani bir
duruma ilişkin etkenler (ortam, bireyler, olaylar, süreçler, vb.) bütüncül bir yaklaşımla araştırılır ve
ilgili durumu nasıl etkiledikleri ve ilgili durumdan nasıl etkilendikleri üzerine odaklanır.‘‘(7). Antalya
il merkezinde görev yapmakta olan maarif müfettişleri çalışma grubunu oluşturmuştur. Araştırmada
veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen senaryolar kullanılmıştır. Veriler
senaryolar yoluyla yüz yüze görüşme tekniği ile elde edilmiştir. Veriler nitel analiz teknikleri
kullanılarak analiz edilmiş ve değerlendirilmiştir.
Bulgular ve Sonuç
Araştırma süreci devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Betimleyici Etik, Normatif Etik, Meta-Etik ve Uygulamalı Etik.