Akademik Veri Yönetim Sistemi
The 3rd International Language, Culture and Literature Symposium “Identities”, Antalya, Türkiye, 15 - 16 Haziran 2017, ss.26-38
19. yüzyılda Selanik çeşitli dini, etnik, sosyal ve ekonomik kimlikleri bünyesinde barındıran kozmopolit bir şehirdi. Şehirlilerin, tarihi birikimden miras buldukları kimlikleri yanında Osmanlı Devleti’nin farklı gerekçelerle kullandığı tanımlamalarla oluşan gruplara ait kimlikleri de vardı. Ekonomik gerekçe ve kaygılarla devlet eliyle yapılan pekçok tanımlama Selanik’in 19. yüzyıl ortasındaki sosyo-ekonomik durumunu ortaya koyan temettuat (gelir sayımları) kayıtları vasıtasıyla günümüze ulaşmıştır. Selanik’e ait temettuat kayıtları üzerinde yapılan çalışmalarla devletin layık gördüğü ve daha çok dini aidiyet üzerine tanımlanan resmi kimlikler yanında, ekonomik, sosyal, etnik, mesleki ve kültürel kimlikler tespit edilmiştir. Bu sayede bireylerin yalnızca Müslüman, Hristiyan veya Yahudi olmaları değil, hangi meslek sınıfına tabi oldukları, gelir ve kazançları nisbetinde dahil oldukları ekonomik sınıflar, ailevi geçmişlerinin azandırdığı itibar ve ün, askeri veya dini görevleri dolayısıyla kazanılan unvan ve üstünlükler gibi çeşitli olgulara ulaşılabilmektedir. Daha çok erkeklerin bilgilerine yer verilen bu kayıtlarda kadınların durumu da ayrı bir değerlendirme konusudur. Çoğu zaman varlıklarından dahi ahsedilmeyen kadınlar hakkında yeri geldiğinde ayrıntılı bilgiler sunulması resmi makamların tavır ve tutumlarının sorgulanmasında yardımcı olmaktadır. Bu çalışmada söz konusu kayıtlarda yer alan bireylerin resmi, dini ve etnik, mesleki ve ekonomik, sosyal ve ailevi kimliklerine dair genel çıkarımlar yapılarak kozmopolit bir şehir olan Selanik’in 19. yüzyıl ortasındaki manzarası çizilmeye çalışılacaktır. Tüm farklılıklara rağmen oluşturmayı başardıkları Selaniklilik kimliğine, farklı bir deyişle aidiyetlere rağmen hemşehri olma bilincine vurgu yapılacaktır. Bu sayede günümüzde insanlar arasındaki sosyal ayrışma ve atışmaların bertaraf edilebilmesine yardımcı olmak maksadıyla Selanikliliğin örnek teşkil etmesi ümit edilmektedir.