Akademik Veri Yönetim Sistemi
Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi - CTAD, cilt.Yıl:16, sa.31 (Bahar 2020), ss.173-207, 2020 (ESCI)
Osmanlı Devleti açısından I.Dünya Savaşı’na son veren 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mütarekesi, aslında Millî Mücadele Hareketi’nin de temel sebebidir. Zira mütarekeye dayanılarak başlatılan işgaller, Anadolu’da Mustafa Kemal Paşa liderliğinde büyük bir direnişin doğmasına yol açmış ve bu mücadelenin sonucunda da Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulmuştur. Dolayısıyla Mondros Mütarekesi gibi oldukça önemli bir mütarekenin müzakereleri için görevlendirilen Bahriye Nazırı Rauf Bey (Orbay), Hariciye Müsteşarı Reşad Hikmet Bey ve Kurmay Yarbay Sadullah Bey’den oluşan üç kişilik heyet, şüphesiz imzalayacakları bu ateşkesin öneminin farkındaydı. Bu bağlamda çalışma, Mondros Mütarekesi’nin müzakere edilip imzalanması için görevlendirilen heyette yer alan Hariciye Müsteşarı Reşad Hikmet Bey’in hayatını, diplomat ve devlet adamı olarak kariyerini özellikle Mondros Mütarekesi sürecindeki faaliyetlerine odaklanarak incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma hayatına Tahrirat-ı Hariciye Kalemi’nde memur olarak başlayan Reşad Hikmet Bey, zamanla sadaret tercümanlığı, elçilik müsteşarlığı görevlerini de ifa ederek Hariciye Müsteşarlığı’na kadar yükselmiştir. Mondros Mütarekesi görüşmelerine de katılan Hikmet Bey, son Osmanlı Meclisi’nde de Meclis Başkanlığı görevini yürütmüştür. Bu görevi sırasında 28 Şubat 1920’da hayatını kaybetmiştir. Bu çerçevede, Mondros Mütarekesi’ni ikinci murahhas sıfatıyla imzalayan Reşad Hikmet Bey’in hayatının, özellikle de siyasi ve bürokratik kimliğinin ortaya konulması çalışmanın başlıca amacı olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Hariciye Müsteşarı, Reşad Hikmet Bey, Osmanlı Devleti, Mondros Mütarekesi, Son Osmanlı Mebusan Meclisi
For the Ottoman State, the Mudros Armistice of October 30, 1918, which ended World War I, was actually the main cause of the National Struggle Movement. For the invasions based upon the truce caused the birth of a great resistance movement under Mustafa Kemal Pasha’s leadership in Anatolia and the Republic of Turkey was founded as a result of this struggle. Accordingly, the three-person delegation consisting of Rauf Bey (Orbay), the Minister of Navy, Resad Hikmet Bey the Undersecretary of Foreign Affairs and Sadullah Bey, the Chief of Staff Commander, who were assigned to negotiate a very important armistice such as Mudros Armistice, were undoubtedly aware of the importance of this ceasefire that they would sign. In this context, the study aims to examine the life of Resad Hikmet Bey, the Undersecretary of Foreign Affairs, who took place in the delegation assigned to negotiate and sign the Mudros Armistice, and his career as diplomat and statesman, in particular, focusing upon his activities during the Mudros Armistice. Reşad Hikmet Bey began his career as a civil servant in the Office of Foreign Correspondence, and was raised to this position of the Undersecretary of Foreign Affairs, by performing the duty of translator for Prime Ministry and undersecretary of embassy. Hikmet Bey, who participated in the Mudros Armistice negotiations, served as the Speaker of the last Ottoman Parliament. He lost his life during this task, on February 28, 1920. In this context, it will be the main purpose of the study to reveal the life of Resad Hikmet Bey, who signed the Mudros Armistice as the second delegate, especially his political and bureaucratic identity.
Keywords: Undersecretary of Foreign Affairs, Resad Hikmet Bey, Ottoman State, Mudros Armistice, Last Ottoman Parliament