Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sağlık Bilimleri Alanında Akademik Çalışmalar 1, Dr. Öğr. Üyesi Dilek Atik,Uzman Dr. Nuray Kılıç, Editör, Duvar yayınevi, Ankara, ss.25-42, 2021
Deliryum teriminin Latince anlamı çizgiden çıkmak, düz bir çizgiden sapmak veya dengesiz olmak anlamına gelmektedir [1]. Hasta günlük yaşamındaki rutin bilinç durumunu kaybetmiş olduğunu vurgulamaktadır. Deliryum hastaneye başvuran hastalar arasında azımsanamayacak yaygınlıktadır. Kliniği yanıt vermede bozukluk, hipervijilans, ajitasyon, sanrı ve halüsinasyonlar gibi değişken şiddete görülmektedir. Belirtilen semptomlar ani başlangıçlı olduğu gibi dalgalanma eğiliminde de olabilir [2]. Günümüzde erken tanı ve tedavisi ile ilgili birçok çalışma mevcuttur. Böylece deliryum insidansı ve süresini azaltmaya yönelik ilerlemeler konusunda uzmanlaşmış birimler sistematik müdahaleler gerektiğini vurgulamışlardır [3,4]. Araştırmalar sonucunda deliryum psikomotor davranışlara göre 3 ayrı alt sınıfa ayrılmıştır. Buna göre; ajitasyon, huzursuzluk ve hipervijilans hiperaktif deliryum iken, letarji ile yavaş mental fonksiyonlar ve hareket durumu hipoaktif deliryum tanısı almıştır. Bu iki kliniğin değişkenlik göstererek beraber seyretmesine miks alt grubu denmektedir. Özellikle sağlık çalışanları hipoaktif deliryum semptomlarını atlayabilmektedir [5]. Ayrıca cerrahi müdahaleye bağlı olarak deliryum teşhisinin zamanına göre farklılık gösteren perioperatif deliryum ortaya çıkabilmektedir. Genellikle operasyon sonrası, hastanın genel anesteziden çıkmasıyla ortaya çıkan psikomotor ajitasyon ile kendini gösterir. Bu süreç hastanede kalış süresini negatif yönde etkilemektedir. Postoperatif periyotta tanı alan ve iyileşme sürecini uzatan deliryumun alt tipine postoperatif deliryum (POD) denmektedir. Teşhis operasyon sonrası yoğun bakım ünitelerinde konulabildiği gibi operasyonu takip eden 5.günde de servislerde de ortaya çıkabilmektedir [6,7]. POD preoperatif dönemde planlanan hasta grubuna ait risk faktörlerinin belirlenmesi ve postoperatif erken tanı yöntemleri deliryum nedenli hasta yatış süresini olumlu bir şekilde etkileyecektir.