Akademik Veri Yönetim Sistemi
15. Ulusal Hemşirelik Öğrenci Kongresi, Eskişehir, Türkiye, 28 - 29 Nisan 2016, ss.10
ÇOCUKLARDA KULLANILAN ANTİEPİLEPTİK İLAÇLARIN YAN ETKİLERİNİN YÖNETİMİNDE HEMŞİRELİK YAKLAŞIMLARI
*Arş. Gör. Fatma Dilek TURAN GÜRHOPUR *Doç. Dr. Ayşegül İŞLER DALGIÇ
ÖZET
Giriş: Epilepsi tahmin edilemeyen sıklıkta yaşanan nöbetlerle tanımlanan bir bozukluktur. Epilepsi dünya üzerinde yaklaşık 50 milyon insanı etkilemektedir. Böylece epilepsinin hem çocuk hem de erişkinde en yaygın hastalıklar arasında olduğu görülmektedir. 0-16 yaş arasındaki Türk çocuklarında epilepsi yaygınlığını %0.8 olarak bildirilmiştir. Bu oran Türkiye’de yaklaşık 600 bin epilepsi hastalığı olan çocuk olduğunu göstermektedir.
Amaç: AEİ’ların etkileri hakkında hemşireler tarafından çocuk ve aileye bilgi verilmesinin, ailenin yaşadığı korku ve suçluluk duygusunun giderilmesinde yararlı olacağını vurgulamaktır.
Epilepsi tedavisinde birçok alternatif olsa da, öncelikli tedavi yaklaşımı olarak antiepileptik ilaç (AEİ) tedavisi tercih edilir. Fakat AEİ ile tedavi tamamen risksiz değildir. Epilepsinin doğası gereği AEİ’ların uzun süre ya da yaşam boyu kullanılması nedeniyle yan etki oranı daha fazladır. Pediatrik grupta ise durum daha önemlidir. En sık görülen yan etkiler; baş dönmesi, dengesizlik, bulantı, görme bozukluğu, baş ağrısı, uyuklama iken, daha nadir görülen fakat ciddi yan etkiler ise; pankreatit, solunum depresyonu, polikistik over ve hepatik bozukluklardır. Antiepileptik ilaçların yan etkilerini bilmek, klinik antiepileptik kullanımına karar vermede dikkate alındığı için oldukça önemlidir. Antiepileptik ilaçların yan etkilerinin tespiti ILAE tarafından da önemsenmektedir. Yan etkileri kesinleşen ilaçların bir stardardizasyonla sistematik hale getirilmesi ve bir rehber aracılığıyla bu yan etkileri paylaşılması ILAE tarafından önerilmektedir. Ancak yeterli çalışma olmadığından çocuklardaki yan etkiler erişkin makalelerinden ulaşılarak tahmin edilmektedir. Oysaki çocuğun anatomisi, metabolik durumu, öyküsü ve klinik bulguları erişkinden oldukça farklı olduğundan yan etkiler erişkine genellenemez. Böyle ciddi yan etkilere sahip olan ilaç grubunu alan çocuklarda yan etki tespiti, düzenli izlemlerin yapılması, istatistiksel analizlerin yapılması ve bunların standardizasyonu hayati önem taşımaktadır. Bu hususta tüm aileye eğitim verilmesi, “İlaç Güvenliği İzlem Komiteleri”nin açılması oldukça önemlidir. Hemşireler bu konuda anahtar role sahiptir. AEİ’ların yan etkileri ailelere anlatılmalı, yan etkiler izlemlerde ayrıntılı öykü ile değerlendirilmelidir.
Sonuç: Epilepsi hastalığına sahip çocuk ve ebeveynlere verilen eğitimlerde AEİ’ların yan etkileri konusunda bilgi verilmesi oldukça önemli bir hemşirelik yaklaşımıdır.
Anahtar Kelimeler: antiepileptik ilaç, çocuk, ebeveyn, hemşire