Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliğindeki Taşıma İşleri Organizatörü Kavramının Türk Ticaret Kanunu ve İlgili Mevzuat Işığında Değerlendirilmesi

Alhan Y.

Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt.8, sa.16, ss.1135-1173, 2020 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 8 Sayı: 16
  • Basım Tarihi: 2020
  • Dergi Adı: Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.1135-1173
  • Akdeniz Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

1 Temmuz 2019 tarihinde yürürlüğe giren Taşıma İşleri Organizatörü[1] Yönetmeliği (“bundan böyle TİOY olarak anılacaktır.”) taşıma hukuku ile genel kuralları düzenleyen 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda (“bundan böyle TTK olarak anılacaktır.”) yer almayan taşıma işleri organizatörü ifadesini ihdas etmiştir. TİOY’un “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinin e bendinde ilgili kanun TTK olarak belirtilmiş ve “Kapsam” başlıklı 2. maddesinde yönetmeliğin 14/2/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmuş, ulusal ve uluslararası taşımacılık alanında taşıma işleri organizatörü olarak faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişileri kapsadığı belirtilmiştir. Bu sebeple taşıma işleri organizatörü kavramını TTK hükümleri dairesinde ele almak gereklidir. TTK’da  ‘‘taşıma işleri organizatörlüğü’’ ifadesi yer almadığından bu kavramın TTK’da yer alan hangi kavrama isabet ettiğinin izahı önem arz etmektedir. TİOY’daki taşıma işleri organizatörüne yönelik tanımlama TTK’daki taşıma işleri komisyoncusu kavramıyla örtüşmektedir. Esasen taşıma işleri organizatörü ve taşıma işleri komisyoncusu da hizmet portföyleri taşımaya aracılık, taşımacılık ve danışmanlık gümrükleme ve taşıma ilişkin ek faaliyetleri kapsayan[2] “yük sevkiyatçısı”, “taşıma mimarı[3]”, “nakliye aracısı”, “taşıma organizatörü[4]” anlamlarında kullanılan İngilizcede freight forwarder, Almancada “spediteur” ifadelerinin karşılığını oluşturmaktadır[5]. Çalışmamızda, TTK’da taşıma işleri komisyonculuğuna ilişkin düzenlemeler Alman Ticaret Kanunu’ndaki (Handelsgesetzbuch “bundan böyle HGB olarak anılacaktır.”) sistematiğe uygun düzenlendiğinden[6], TTK’ya taşıma işleri komisyoncusu olarak aktarılmış olan “spediteur” (freight forwarder) ifadesi TTK ve TİOY açısından ele alınacaktır. Bunun için ilk olarak TTK’daki taşıma işleri komisyoncusu kavramı incelenecek, oradan hareketle bu yönetmelik değerlendirilecektir. Bu değerlendirme yapılırken freight forwarder ifadesini tam olarak karşılayan bir ifade söz konusu olmamakla birlikte “lojistik servis sağlayıcısı”[7] freight forwarderın günümüzdeki rolüne en yakın ifade olduğundan freight forwarder yerine bu ifade kullanılacaktır.