Süleyman Demirel İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, cilt.27, sa.1, ss.83-97, 2022 (Hakemli Dergi)
Mirsaid Sultan Galiyev’in siyasi düşüncelerinin şekillenmesinde, Rus Çarlığı’nın Tatarlar’a ve Türkistan’a yönelik politikaları belirleyici olmuştur. Gençlik yıllarında, Rus Çarlığı egemenliğindeki Müslüman-Türk düşünür ve siyasetçilerin başlattığı aydınlanmacı ve yenilikçi Cedit hareketi ile tanışan ve bu hareketin gençlik örgütlenmesi içerisinde yer alan Galiyev, Çarlık yönetimine karşı yürüttüğü mücadeleyi kimi zaman din ve millet kavramları, kimi zamansa sınıf mücadelesi ekseninde ortaya koymuştur. Lenin’in bağımsız milletler tezini savunarak Beyaz Ordu’ya karşı Bolşeviklerle birlikte savaşmıştır. Rus devrimi sonrasında Sovyetler Birliği’nde önemli görevler üstlense de Josef Stalin’in liderliği ele geçirmesi ile devletteki görevlerinden tasfiye edilmiştir. Galiyev Marksizm’den etkilenmiş ve siyasi düşüncesini bu ideoloji üzerine kurmuştur. Rus devrimi sonrasında yaşanan gelişmelerle birlikte Rus emperyalizmine ve Slav milliyetçiliğine karşı Turan Sosyalist Devleti fikrini geliştirmiştir. Kimi düşünürlerce “üçüncü dünyanın babası” olarak nitelenen Galiyev, Türkçülük, İslamcılık ve Sosyalizm kavramlarını kuramında tartışarak sistem önerisini şekillendirmiştir. Bu çalışmanın amacı Mirsaid Sultan Galiyev’in düşünce dünyasının şekillendiği ortamı incelemek ve Turan Sosyalist Devleti tasarısını tartışmaya açmaktır. Galiyev’in Ceditçilik, Türkçülük ve Marksizm’i sentezleyerek bağımsız Türk devletlerinden oluşan doğu merkezli enternasyonal sosyalizm kurulması yolunda bir öncü olarak Turan Sosyalist Devleti fikrini tasarladığı savunulmaktadır. Bu amaçla düşünürün gazetelerde kaleme aldığı makaleler ve kongrelerde savunduğu fikirler metin analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Çalışma yorumcu yöntem üzerinden sürdürülmüş ve tamamlanmıştır.
The policies of the Russian Tsarist towards Tatars and Turkestan were decisive in shaping the political thoughts of Mirsaid Sultan Galiev. During his youth, Galiev met the enlightened and innovative Jadidism, which was started by Muslim-Turkish thinkers and politicians under the rule of the Russian Tsarist and took part in the youth organization of this movement. Galiev revealed his struggle against the Tsarist rule in terms of religion and nation, and sometimes in the axis of class struggle. He fought with the Bolsheviks against the White Army, defending Lenin's thesis of independent nations. After the Russian revolution, he was assigned important duties in the Soviet Union. He was dismissed from his duties in the state after Josef Stalin took over the leadership. Galiev was influenced by Marxism and built his political thought on this ideology. With the developments after the Russian revolution, he developed the idea of the Pan-Turkism Socialist State against Russian imperialism and Slavic nationalism. Described as the "father of the third world" by some thinkers, Galiev shaped his system proposal by discussing the concepts of Pan-Turkism, Islamism and Socialism in his theory. The aim of this study is to examine the developments in which Mirsaid Sultan Galiev's world of ideas was shaped and to open the Pan-Turkism Socialist State project to discussion. It is argued that Galiyev, by synthesizing Jadidism, Turkism and Marxism, conceived the idea of the Turanian Socialist State as a pioneer in establishing an east-centered international socialism consisting of independent Turkish states.For this purpose, the articles written by the thinker in the newspapers and the ideas he defended in the congresses were examined by using the text analysis method. The study was continued and completed through the interpretivism method.