Akademik Veri Yönetim Sistemi
MILLI FOLKLOR: INTERNATIONAL AND QUARTERLY JOURNAL OF FOLKLORE, cilt.18, sa.144, ss.76-88, 2024 (AHCI)
Bu çalışmanın konusu Antalya’da yaşayan Abdal topluluklarının konargöçerlikten yerleşik yaşama ge- çiş sonrasında meydana gelen toplumsal değişme süreçleriyle ilgilidir. Etnografi (kültür analizi) araştırma desenine sahip bu nitel araştırmada, Antalya’da yaşayan Abdalların gündelik yaşamları, toplumsal davranışla- rı, tutumlarını anlamak ve yorumlamak amaçlanmıştır. Konargöçerlikten yerleşik hayata geçiş, Abdalların toplumsal yaşamlarında nasıl bir değişikliğe yol açmıştır? sorusu çalışmanın temel problemini oluşturmakta- dır. Araştırmada toplumsal gerçeklik, bireylerin yaşam tarzında ve anlam dünyalarında aranmıştır. Araştırma- nın veri toplama yöntemleri; derinlemesine görüşme, gözlem ve doküman analizidir. Bu araçlarla toplanan veriler betimsel olarak analiz edilerek sosyolojik bağlamda yorumlanmıştır. Etnografi, belirli bir mekânda ve zamanda yaşayan insan topluluklarının geleneklerini, değerlerini anlamayı ve betimlemeyi sağlayabilen nitel bir araştırma desenidir. Genel itibarıyla anlamacı ve yorumlamacı paradigmaya dayalı olan bu araştırma deseninde amaç, toplumsal gerçekliğe ulaşabilmek, araştırılan topluluğun gündelik yaşam pratiklerini, doğası- nı, norm ve sosyolojik yapılarını çözümlemeyi sağlayabilmektir. Bu çalışmada Antalya’nın Serik, Manavgat, Finike ve Muratpaşa ilçelerinde yaşayan Abdal topluluğunun konargöçerlikten yerleşik yaşama geçiş sonra- sında toplumsal yaşamlarında meydana gelen değişmelerin neler olduğu etnografi (kültür analizi) deseniyle anlaşılmaya ve yorumlanmaya çalışılmıştır. Abdallar, inanç, mesleki faaliyetler, yaşam tarzları ve kültürel karakteristikleriyle karmaşık sosyolojik yapıya sahip bir topluluktur. Abdalların tarihsel olarak konargöçer topluluk olduğu bilinmektedir. Günümüzde İran topraklarında yer alan Horasan’dan Anadolu topraklarına göç ettiği değerlendirilen Abdallar, Bektaşilik inancına sahip bir topluluktur. Abdallar; fiziksel görünümleri, yaşam tarzları ve kültürel karakteristiklerinin benzerlikleri sebebiyle Çingenelerle karıştırılabilmektedir. Oysaki Abdalların, konuştukları dil, tarihsel geçmiş ve inanç karakteristikleri bakımından Çingenelerden farklı bir topluluk olduğu değerlendirilmektedir. Abdallar, sahip oldukları kültürel karakteristikler, değerler, zengin gelenek ve görenekleriyle Türk halk kültürüne zengin bir içerik sunmuş bir topluluktur. Bulgu olarak Abdalların kendilerini Türk, Bektaşi Müslüman olarak tanımladıkları görülmektedir. Yerleşik yaşama geçişle birlikte Abdalların aile, inanç, evlilik, boş zaman ve ekonomi kurumları başta olmak üzere toplumsal değişme sürecinden etkilendikleri sonucuna ulaşılmıştır. Abdalların Antalya Serik’te üç, Manavgat’ta dört, Muratpa- şa’da bir ve Finike’de bir mahallede olmak üzere toplamda dokuz mahallede yaşadıkları tespit edilmiştir. Ayrıca yaşam tarzında meydana gelen değişiklik, Abdalların aile, din, evlilik ve ekonomi gibi kurumlarında bir takım değişim ve dönüşümlere sebep olmuştur. Yerleşik yaşama geçişle konargöçerlik zamanında yapılan sünnetçilik, kalaycılık, elekçilik ve at arabacılığı gibi meslekler terk edilmeye başlanmıştır. Kent yaşamına entegre olma sürecinin mesleki ve toplumsal farklılıkları ve çeşitlilikleri beraberinde getirdiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu süreçte Abdallar, taşeron işçilik, küçük esnaflık, emlakçılık, taksicilik, geçici tarım işçiliği, seracılık ve belediyede işçilik gibi farklı meslek kollarında istihdam olmaya başlamıştır. Çalışmada alan araştırması için gerekli olan etik kurul belgesi alınmış, görüşmeler Haziran 2022 ile Şubat 2023 arasında Antalya’da gerçekleştirilmiştir.