Akademik Veri Yönetim Sistemi
İSLÂM’DA SAĞLIK VE KORUYUCU HEKİMLİK, Âdem YERİNDE,M. Salih GECİT, Editör, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayınları, Ağrı, ss.316-327, 2021
İslâm Dini, insan sağlığının korunmasına önem vermektedir. İslâm medeniyetinde tıbb-ı nebevî (et-Tıbbu’n-Nebevî) olarak ifade edilen rivâyetler, Hz. Peygamber’in (sav) ve sahâbîlerin tıp ve tıbbî uygulamalara dair, temelde koruyucu hekimlik esaslarını içeren bilgilerdir. Türk-İslam Medeniyet tarihimizde eğitim-öğretim, kültür, din, sağlık, sosyal yardım, ulaşım, temizlik, şehircilik hizmetleri ve daha birçok sosyal faaliyet ve hizmet, diğer bir deyişle adalet, askerlik ve emniyet hizmetleri dışında bütün hizmetler vakıflar aracılığıyla sunulmuştur. Tedavi ve hasta bakım işleri olarak da tanımlanan vakıf sağlık hizmetleri, beden ve/veya ruh sağlığını kısmen veya tamamen yitirmiş kişilere, gelir durumuna bakılmaksızın ücretsiz olarak verilen (tedavi, koruyucu hekimlik, ilaç tedariki vb) sağlık hizmetlerini kapsamaktadır.
Gerek Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu Devletlerinde ve gerekse Osmanlı Devletinde hastaneler (dârüşşifâ, şifâhâne, bîmârhâne, bîmâristân, mâristân) büyük bir sosyal ihtiyacı karşılamıştır. Selçuklu ve Osmanlı devletlerinde Anadolu, Balkanlar, Suriye, Irak, Arabistan ve Kuzey Afrika baştanbaşa medrese, cami, han, hamam, imaret, zaviye, köprü ve hastanelerle mamur edilmiştir. Bu imar faaliyetlerinde, sağlık hizmetlerinin sunulduğu dârüşşifâlar çok önemli yer tutmaktadır. Meşhur seyyah İbn Battuta’nın deyişiyle Anadolu, “şefkat yurdu” olmuştur. Anadolu Selçukluları döneminde inşa edilen hastaneler, “şifâiye medreseleri” olarak anılmışlardır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde hükümdar, hükümdar ailesi fertleri ve diğer devlet ricâli tarafından yaptırılmış olan vakıf sağlık kurumları, tıp bilimlerinin ve mesleğinin gelişimine çok büyük katkılar sağlamıştır. Büyük Selçuklular devrinde Anadolu, Suriye ve Irak’ın birçok şehrinde vakıf sağlık kurumları inşa edilmiştir. Selçuklu ve Osmanlı tabipleri, hangi din ve ırktan olursa olsun, kendilerinden önceki dönemlerde yaşamış bütün tıp bilginlerinden faydalanmışlar ve tıp bilimlerini daha ileri noktalara taşımışlardır.
Anahtar kelimeler: Sosyal politika, vakıf, sağlık, Türk-İslam medeniyeti.
Hospitals (darüşşifâ, şifahane, bîmârhane, bîmâristân, mâristân) met a great social need both in the Great Seljuk and Anatolian Seljuk States and in the Ottoman Empire. Anatolia, Balkans, Syria, Iraq, Arabia and North Africa baştanbaşa madrasa, mosque, Inn, hamam, imaret, lodges, bridges and hospitals were served in the Seljuk and Ottoman states. Hospitals (darüşşifâ) where health services are provided play a very important role in these development activities. In the words of the famous traveler Ibn Battuta, Anatolia has become “a home of compassion”. The hospitals built during the Anatolian Seljuk period were referred to as “medical (şifâiye) madrasahs”. The foundation's medical institutions, which were built by the Monarch, members of the monarch's family and other state ricali during the Seljuk and Ottoman periods, made a great contribution to the development of Medical Sciences and the profession. Foundation health institutions were built in many cities of Anatolia, Syria and Iraq during the Great Seljuk period. The Seljuk and Ottoman doctors, no matter what religion and race, took advantage of all the medical scholars who lived in the periods before them and moved their medical sciences to more advanced points.
The religion of Islam attaches importance to the protection of human health. Narrations expressed in Islamic civilization as Tibb-i Nabawi (et-Medicine'n-Nabawi), It is information about the medicine and medical practices of the Prophet (sav) and his companions, mainly containing the principles of Preventive Medicine. In our history of Turkish-Islamic civilization, education, culture, religion, health, social assistance, transportation, cleaning, urban services and many other social activities and services, in other words, all services except justice, military and security services were provided through foundations. Defined as treatment of patients and the maintenance of the foundation health services, physical and/or mental health partially or completely lost persons, provided free of charge regardless of income status (treatment, preventive medicine, medicine supplies, etc.) covers health care services.
Key words: Social policy, foundation, health, Turkish-Islamic civilization.