Akademik Veri Yönetim Sistemi
69. Türkiye Milli Pediatri Kongresi, Girne, Kıbrıs (Kktc), 15 - 19 Ekim 2025, ss.48, (Özet Bildiri)
Tip 1 Diyabetes Mellitus Tanılı Pediatrik Hastalarda Eşlik Eden
Otoimmün Hastalıkların Sıklığı ve Klinik Özellikleri
Kürşat Çetin , Seda Doruk Günay , Mesut Parlak , Hale Tuhan
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Endokrinoloji Bilim dalı, Antalya
Giriş: Tip 1 Diyabetes Mellitus (Tip1-DM) , pankreas β-hücrelerine yönelik otoimmün saldırı sonucu gelişen bir hastalık olup diğer otoimmün hastalıklarla birlikte görülme riski artmaktadır. En sık eşlik eden otoimmün hastalık hashimato tiroiditi olup bunu çölyak hastalığı takip etmektedir (10 kat daha sık). Bu hastalıkların erken tanısı, diyabet yönetiminde metabolik dengenin korunması ve komplikasyonların önlenmesi açısından önemlidir. Bu çalışmada Tip1-DM tanılı çocuklarda eşlik eden diğer otoimmün hastalıkların sıklığını ve glisemik kontrol üzerindeki etkilerini göstermeyi amaçladık.
Materyal ve metot: Çalışmaya, Tip1-DM tanısı almış ve en az bir yıldır Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinoloji Kliniğinde takip edilen, 5-18 yaş arasındaki 336 çocuk dahil edilmiştir. Klinik bulgulara göre ve/veya otoantikor tarama sonuçlarına göre ek otoimmün hastalık tanısı konuldu. HbA1c düzeyleri, ek otoimmün hastalığı olan ve olmayan Tip1-DM’li hastalar arasında karşılaştırıldı.
Bulgular: Hastaların yaş ortalaması 13.1±3.5 yıl, ortalama diyabet süresi 4.8±2.6 yıldı ve %51.2'si erkekti. Hastaların %90.2’sinde anti-GAD, İnsülin otoantikoru veya adacık hücre antikorlarından en az biri pozitif gelmiştir. Tip1-DM’le ilişkili otoantikor saptanmayan 33 hastada MODY genetik paneli negatif çıkarak Tip1B-DM olarak değerlendirilmiştir. Hastalara yapılan rutin tarama testlerinde %17.3’ünde hashimato antikorları (anti-TPO/anti-hTG) pozitif olup %5.4’ü hipotiroidi sebebiyle levotiroksin tedavisi almaktadır. Hastaların %13.4’ünde transglutaminaz IgA pozitif olup yapılan duodenal biyopsi sonucu %7.1’ine çölyak hastalığı tanısı konulmuştur. Dokuz hastada (%2.8) ise hem hashimato antikorları hem de doku transglutaminaz IgA pozitifliği vardı. Diğer otoimmün hastalıklarla ilişkili olarak hastalardan biri oligoartiküler JİA, biri SLE, biri otoimmün hepatit, biri ITP ve üçü ise psöriazis tanısıyla ilgili kliniklerle ortak takip edildi. Böylece hastaların %30.1’inde ek otoimmün hastalıklar mevcuttu. Hastaların ortalama HbA1c düzeyleri %8.7±1.7’di. Çölyağı olan Tip1-DM’lilerde HbA1c düzeyi (%10.1) diğer gruplardan anlamlı olarak daha yüksekti (p < 0.001).
Sonuç: Tip1-DM'li pediatrik hastalarda otoimmün hastalık sıklığı bizim çalışmamızda da anlamlı düzeyde yüksektir. Bu nedenle tanı anında ve düzenli aralıklarla asemptomatik olsa bile otoimmün tiroid hastalığı ve çölyak başta olmak üzere otoimmün hastalıklara yönelik tarama çok önemlidir. Glisemik kontrolün kötü olduğu Tip1-DM’lilerde çölyak hastalığı özellikle düşünülmelidir.
Anahtar Kelimeler : çölyak hastalığı , hashimoto tiroiditi , hemoglobin A1c , otoimmün hastalıklar , tip 1 diyabetes mellitus