Akademik Veri Yönetim Sistemi
13. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi, Baku, Azerbaycan, 28 - 29 Ekim 2015, cilt.1, ss.93-98
Bu çalışmada Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçiş sürecinde etkin Türk-İslam bilginlerinden Elmalılı Hamdi Efendi (1878-1942) tanıtılmaya çalışılmıştır. Elmalılı’nın altmış dört yıllık hayatı yetişme dönemi; hocalık, yazarlık ve siyasetçilik dönemi; uzlet ve sessizlik dönemi olmak üzere üç döneme ayrılarak incelenmiştir. Sağlam bir medrese eğitimi gören Hamdi Efendi, yapılan “ruûs” imtihanını kazanarak Beyazid dersiâmı olmuştur. Medresede hocalık yaparken Mekteb-i Nüvvab’a devam etmiş ve birincilikle mezun olmuştur. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra toplanan Osmanlı Meclis-i Mebusânı’nda Antalya mebusu olarak yer almıştır. Çeşitli eğitim kurumlarında Fıkıh, Usul-i Fıkıh, Felsefe, Mantık, Vakıf ve Arazi Hukuku dersleri veren Hamdi Efendi, dönemin en etkin gazete ve dergilerinde yazılar yazmış, I. Damat Ferid Paşa kabinesinde nâzır/bakan olarak görev yapacak kadar aktif siyasete girmiştir. Birçok aydın gibi edebiyat ve şiir başta olmak üzere güzel sanatlarla, bu arada hat sanatıyla da meşgul olmuştur. Cumhuriyet’in ilanından sonra bir kenara çekilerek sessizliğe gömülen Hamdi Efendi, vaktini ilmî çalışmalara tahsis etmiştir. Bu arada eşsiz eseri Hak Dini Kur’an Dili’ni telif ederek Türk-İslam kültürüne ölümsüz bir katkı sunmuştur. Elmalılı Hamdi Efendi, 1942’de İstanbul’da vefat etmiştir.