Akademik Veri Yönetim Sistemi
VIIth International Eurasian Educational Research Congress, Eskişehir, Türkiye, 10 - 13 Eylül 2020, ss.613-615
Okul öncesi eğitimde müzik, çocukların duyuşsal, bilişsel ve psikomotor gelişimleri açısından önemli bir alandır (Andress,1980; Fox, 2000; Greata, 2006; Levinowitz,1998). Müziksel gelişim ile birlikte müziğe yönelik ilgi, tutum ve yeterlik duygusu gibi duyuşsal özelliklerin de gelişimi, okul öncesinde verilen müzik eğitiminin önemli hedefleri olarak sıralanabilir. Bu dönemde yapılan müziksel etkinliklerin çocukların düzeyine uygun, eğitici ve eğlendirici olmaları, verilen eğitimin niteliğini arttıran bir unsurdur. Bununla birlikte bu dönem müzik derslerini yürüten okul öncesi öğretmenlerinin alan ile ilgili yeterli donanım ve bilgiye sahip olmaları gerekmektedir. Okul öncesi dönemde verilen etkili müzik eğitiminin çocuğun yalnızca müziksel gelişimi ile sınırlı kalmayarak diğer alanlardaki gelişimine verdiği katkılar da göz önünde bulundurulduğunda (Fox, 2000; Hallam, 2010), okul öncesi öğretmenlerinin müzik alanındaki yeterlikleri önemle karşımıza çıkan bir konu olmaktadır. Okul öncesi öğretmenleri erken çocukluk döneminde verilen müzik eğitiminin önemine inanmakta, fakat kendilerini çeşitli sebeplerden dolayı bu alanda yetersiz bulmaktadırlar. Okul öncesi öğretmenleri müziğin estetik donanım kazandırma, sosyal ve duygusal yararlar sağlama ve insan hayatının kalitesini arttırma gibi alanlar açısından önemli olduğunu düşünmektedirler (Kim ve Kemple, 2011). Buna karşın kendilerini müzik açısından donanımsız, şarkı söyleme gibi çeşitli müzikal beceriler konusunda yetersiz, temel müzik bilgileri açısından da sınırlı buldukları görülmektedir (Kim & Kemple, 2011; Swain ve Allen, 2014). Bu olumsuz inançlar, onların lisans dönemindeki müzik eğitimlerinin ya da lisans döneminden önceki dönemlerdeki müziksel deneyimlerinin niteliği ve yeterliliği sebeplerinden kaynaklanabilmektedir. Müzikteki yetersizlik duygusu, onların müzik etkinliklerini yapma konusunda motivasyonlarını da olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Okul öncesi öğretmenlerinin müzikteki motivasyonlarını ve verdikleri müzik eğitiminin niteliğini etkileyen bir başka etkenin de onların çeşitli müziksel kaynaklara ulaşma konusundaki sıkıntılarının olduğu söylenebilir. Son yıllarda okul öncesi müzik eğitimi, geleneksel yaklaşımdan ayrılarak oyun, hareket, dans, ritim ve doğaçlamalar çerçevesinde gerçekleştirilmekte, yapılan uygulamalarda, çocukların etkinliklere aktif katılımlarının ve yaratıcılıklarının ortaya çıkarılması hedeflenmektedir. Bu etkinlikleri içeren ve öğretmenler için bilgilendirici olan yardımcı kaynaklara, müzik eğitimi literatüründe rastlanmaktadır (Atabek ve Burak, 2019; Bilen, Canakay ve Tokinan, 2009; Erol, 2012, 2015; Koçak ve Erol, 2005). Bununla birlikte okul öncesi öğretmenlerinin alanda kendilerini daha donanımlı ve yeterli görmeleri için farklı müzik eğitimi yaklaşım, etkinlik ve şarkılarına olan ihtiyaçlarının devam ettiği düşünülmektedir. Okul öncesi öğretmenlerinin müziğin önemi ve gerekliliğine inandıkları bilinmekle birlikte çoğu zaman öğrencilerini eğitirken hangi müzik öğretim yöntemlerini kullanacakları, öğrencilerini nasıl değerlendirecekleri ya da okul öncesi müzik eğitiminde kullanacakları şarkılara nasıl ulaşacakları ile ilgili zorluk yaşadıkları görülebilmektedir. Bu bağlamda, öğretmenlerin müziksel etkinliklerde kullanacakları okul öncesi kazanımlara uygun olarak şarkı, oyun ve etkinlikler içeren yardımcı kitaplara ihtiyaçları bulunmaktadır. Bu sebepten yola çıkılarak ele alınan çalışmada, okul öncesi öğretmenlerinin müziksel etkinliklerde kullanabilecekleri yardımcı kaynak türünde bir etkinlik kitabının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca; kitabın içeriğindeki şarkı ve etkinliklerin uygulanarak öğrencilerin etkinliklerin uygulanması sırasındaki deneyim ve tepkilerinin gözlemlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma Yöntemi Yardımcı kaynak türünde ve öğretim programındaki kazanımlara uygun bir etkinlik kitabının tasarlanması, geliştirilmesi ve uygulanmasını amaçlayan bu çalışma iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşama, okul öncesi müzik eğitiminde kullanılabilecek şarkı ve öğretimsel etkinlikleri içeren yardımcı kaynak türünde bir kitabın oluşturulmasıdır. İkinci aşama ise bu kitabın içeriğindeki etkinliklerin okul öncesi öğrencilerine uygulanarak, şarkıların öğretilmesi ve etkinliklerin uygulanarak öğrencilerin etkinliklerin uygulanması sırasındaki deneyim ve tepkilerinin gözlemlenmesini kapsamaktadır. Etkinlik kitabının oluşturulması için öncelikle okul öncesi çocuklarına uygun şarkıların seçilmiştir. Bu aşamada repertuarda bulunan yaklaşık 100 şarkının incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Bu şarkıların uygun olmayanları bir elemeden geçirilerek en uygun olanlarının belirlenmiştir. Sonuç olarak 20 adet şarkı kitabın amacına uygun olarak belirlenmiştir. Daha sonra seçilen şarkılara uygun öykü, dramatizasyon, dans ve oyun içeren etkinliklerin oluşturulması aşaması gelmektedir. Oluşturulan etkinlikler ve kitap taslağı, öğretim tasarımı perspektifiyle bir çok kez gözden geçirilerek öğrencilerin yaş ve gelişimsel düzeylerine uygun hale getirilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci aşaması, kitabın içeriğindeki programın uygulanması ve öğrencilerin etkinliklerin uygulanması sırasındaki deneyim ve tepkilerinin gözlemlenmesinden oluşmaktadır. Oluşturulan kitabın tamamının öğrencilere uygulanması amaçlanmıştır. Ancak, COVID-19 salgını nedeniyle yalnızca tek bir etkinlik uygulanabilmiştir. Bu uygulamaya bir araştırmacı uygulayıcı olarak katılmıştır. Uygulamayı iki öğretmen gözlemlemiştir. Uygulama sonunda araştırmacı ve öğretmenler yansıtıcı günlük yoluyla gözlemlerini not etmişlerdir. Bu yansıtıcı günlüklerden elde edilen veriler içerik çözümlemesi yöntemi ile çözümlenmiştir. Beklenen / Geçici Sonuç Öncelikle, aşağıdaki 20 şarkı, etkinlik şarkıları olarak belirlenmiştir: • Dans Et Eğlen Alkışla • Otobüsün Tekerleği • Ben Bir Elma Kurduyum • Ağaçkakan • Saatim Çaldı • Şen Gemiciler • Yengeç Kumda Dur • Palyaço • Ayı • Farecik • Haydi Biliniz • Dişlerimi Fırçalarım • Karınca • Kara Kedi • Horozumu Kaçırdılar • Yüksek Büyük Büyük Dalgalar • Bir Aslan Miyav Dedi • İki İnatçı Keçi • Taşıtlar • Pinokyo Daha sonra; öykü, canlandırma ve oyuna dayalı etkinlikler şarkıların sözlerine uygun olarak geliştirilmiştir. Bir okul öncesi kurumunda 5 ve 6 yaştaki öğrencilere uygulanmıştır. Uygulayıcı araştırmacının ve uygulamayı gözlemleyen iki öğretmenin gözlemlemleri sonucu tuttukları yansıtıcı günlüklerin çözümlemesi sonucunda öğrencilerin etkinlikleri eğlenceli buldukları ve öykülerin anlatımı sırasında öğretmenleri sessizce dinleyip istekli ve etkin bir biçimde etkinliklere katıldıkları bulunmuştur. Beş yaş grubunun ritim ve dramatizasyonda, 6 yaş grubuna göre daha başarılı olduğu gözlemlenmiştir. Altı yaş grubunun ise oyuna yönelik olarak daha istekli oldukları ve daha etkin bir biçimde katıldıkları gözlemlenmiştir. Altı yaş grubunun etkinlikleri uygularken alan darlığından dolayı güçlük yaşadığı gözlemlenmiştir.