İstanbul'un Tarihi Otelleri (1840-1914) ve Koruma Kapsamında Galata ve Pera Otellerinin Değerlendirilmesi

ÇELEBİ KARAKÖK M. E.

V. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi, Nevşehir, Türkiye, 27 - 30 Mayıs 2010, cilt.5, sa.1, ss.565-566

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Cilt numarası: 5
  • Basıldığı Şehir: Nevşehir
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.565-566
  • Akdeniz Üniversitesi Adresli: Hayır

Özet

19. Yüzyılda “Batılılaşma” dönemi olarak da adlandırılan modernleşme süreci, Osmanlı Devleti’ndeki seyahat ve konaklama sisteminde önemli değişikliklere sebep olmuş ve bu değişim kaçınılmaz olarak konaklama yapılarının biçimlenmesinde de etkili olmuştur. Bu araştırmada, İstanbul’un otelcilik tarihinin başlangıcı olarak kabul edilen 1840 tarihi ile otel yapımının durduğu ve birçok otelin kapanmasına neden olan Birinci Dünya Savaşı’nın başladığı 1914 tarihleri aralığına ait otel yapılarının tespit edilerek tarihsel ve mimari özellikleri açısından değerlendirilmesine ve halen mevcut olan yapıların koruma sorunlarının belirlenmesine çalışılmıştır.

1840 – 1914 Tarihleri arasında gelişen otel yapılarını tanımlayabilmek için öncelikle İstanbul’un seyahat ve konaklama tarihi kentin kuruluşundan itibaren çağ döngüsü sistemine göre incelenmiştir. Ticaret, göç, savaş, diplomasi, din, sağlık, eğitim ve turizm gibi çok çeşitli nedenlerle her dönemde ziyaretçi akınına uğrayan kentin konaklama yapılarının, sınırları dâhilinde kaldığı devletlere ve diğer ülkelerle etkileşimlerine bağlı olarak çeşitlilik ve gelişim gösterdiği görülmüştür.

19. Yüzyılda ulaşım sistemlerindeki ilerlemelere bağlı olarak seyahatlerin ve turizm sektörünün önem kazanması üzerine, önce konutların pansiyona dönüştürülmesi şeklinde başlayan Avrupalı konaklama sistemi, daha sonra son teknolojiye göre oldukça lüks ve konforlu otel yapılarının inşa edilmesi şeklinde gelişim göstermiştir. 1840 Tarihinde Galata’da başlayan otelcilik sektörü, kent genelinde hızla yayılmış ve gelişmiştir. İlk önce Beyoğlu ve Sirkeci’de inşa edilen kent oteli niteliğindeki yapılara, daha sonra Boğaz kıyıları ve Adalar’daki sayfiye otelleri eklenmiştir. Ancak bu araştırmada en fazla Galata – Pera Bölgesine ait verilerin bulunması nedeniyle, İstanbul otelleri “Galata ve Pera Dışında Kalan Oteller” ve “Galata ve Pera Otelleri” olmak üzere iki ayrı bölümde ele alınmıştır. Böylece İstanbul’da 1840 – 1914 tarihleri arasında hizmet veren 150 otelin konum, tarihçe, mimari ve günümüzdeki korunmuşluk durumları ile ilgili detaylı bilgiler verilebilmiştir. Resmi arşivlerden ve çeşitli kaynaklardan ulaşılan 19. yüzyıl ile 20. yüzyıl başına tarihlenen belgeler ışığında, otel yapıları konum, tasarım ilkeleri, malzeme ve yapım teknikleri açısından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Tam olarak yeri tespit edilemeyen ancak çeşitli kaynaklarda varolduğu anlaşılan oteller ise, İstanbul’daki bölgelere göre ayrılan bölümlerin sonunda listeler halinde verilmiştir.

Galata ve Pera, İstanbul’da ilk otellerin açıldığı, en nitelikli örneklerinin inşa edildiği ve günümüzde diğerlerine göre en çok otelin korunduğu bölgeler olmaları nedeniyle, koruma kapsamında çalışma alanı olarak seçilmişlerdir. Her iki bölgedeki sosyal, kültürel, tarihi vb. gelişimlerinin birbirine sıkı bir şekilde bağlantılı olması nedeniyle birlikte incelenmişlerdir. Önce İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin, 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nın kararları değerlendirmeye alınmış, ardından günümüze kısmen ya da tamamen ulaşmış otel binalarının saptama, bozulma nedenleri ve bozulma durumları saptanmıştır. Elde edilen bulgular ışığında ve bu çalışmanın sonuç bölümünde günümüze tamamen ya da kısmen ulaşabilen otel yapılarının koruma sorunları tespit edilmiş ve bu sorunların giderilmesi yönündeki yaklaşımlar belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar sözcükler (Beş sözcük)

İstanbul, seyahat ve konaklama tarihi, otel, turizm, mimari,koruma ve restorasyon.

The period of modernizing in the 19th century, which is also named “the westernization period”, caused important changes in the system of travelling and accommodation in the Ottoman period and this change also affected unavoidably the forming of accommodation constructions. In this search, we have tried to evaluate the hotel constructions in terms of architectural and historical aspects by noting the hotel constructions belonging to the time between 1840, which is accepted as the beginning of Istanbul’s hotel history, and 1914 when the World War 1 started, many hotel construction ceased and caused many hotels to close down and to determine the problems of preservating the constructions which are still present.

At first, the history of travelling and accommodation of the city was surveyed according to the era cycle system since the city was founded in order to know the hotel constructions that developed between 1840 and 1914. It has been seen that the accommodation constructions showed variety and improvement in the city which was ridden visitors every period for many reasons such as trading, immigration, war, diplomacy, religion, health, education and tourism depending upon the states which remained within the borders and the interaction with other countries.

As the travel and tourism sector became important depending on the developments on the transportation systems in the 19th century, the European accommodation system which started as transforming the houses into pensions at the beginning, developed in the way of building quite luxurious and comfortable hotel constructions according to the last technology later. The hotel management sector which began in Galata in 1840 spread fast throughout the city and developed. The constructions which were built as city hotel qua in Beyoğlu and Sirkeci at first were added the country hotels by the side of the Bosphorus and in Adalar. However, in this survey, the hotels in Istanbul were handled in two parts, one “the hotels outside Galata and Pera” and the other “Galata and Pera Hotels” because most of the information was found in Galata- Pera region. In this way, detailed information has been able to be given on the 150 hotels that served between 1840 and 1914 concerning with the location, history, architecture and the preservated situation of them. Under the lights of the documents which were reached at the official achieves and various sources and dated the beginning of the 19th and 20th century, the hotel constructions have been tried to be examined in terms of their location, designing principles, material and construction techniques. And the hotels whose location could not be determined precisely but were understood the presence of them in other sources, have been given in lists at the end of the parts which were divided according to sections in Istanbul.

As Galata and Pera are the regions where the first hotels were opened in Istanbul, the most qualified hotels samples were built and the most hotels in comparison with others are preservated today, they were chosen as survey area under the preservation. As the social, cultural, historical etc developments in both regions are connected with each other firmly, they have been examined together. At first, the decisions of the City Master Plan with 1/5000 scale which were made by the Greater Municipality of Istanbul for preservation aims were evaluated and then the determining of the hotel constructions which have reached completely or in partial until today, their deterioration reasons and deterioration situations were stated. Under the lights of the evidences which were obtained, the preservation problems of the hotel constructions which have reached us completely or in part were determined at the end of the result section of this survey and the approaches on solving these problems were tried to be determined.

Key words

Istanbul, Travelling and Accommodation History, Hotel, Tourism, Architecture, Preservation and Restoration.