Akademik Veri Yönetim Sistemi
14. Ulusal Histoloji ve Embriyoloji Kongresi, Antalya, Türkiye, 10 - 13 Mayıs 2018, ss.76, (Özet Bildiri)
S76
Sirkadiyen ritim bozukluğu oluşturulan farelerde görülen uterus içi büyüme geriliği
sirkadiyen saat proteinlerinin azalan ekspresyonları ve bozulan endotel disfonkisyonu ile
ilişkili olabilir
Nayçe İlayda Bektaş1
, Dileyra Adıgüzel1
, Güven Akçay2
, Narin Derin2
, Nilay Kuşcu1
, Çiler Çelik Özenci1
1Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı, Antalya
2Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Biyofizik Anabilim Dalı, Antalya
Giriş-Amaç: Sirkadyen ritim, 24 saatlik bir periyotta ritmik olarak meydana gelen biyolojik
ritimdir. Sirkadiyen saat moleküler seviyede; Clock, Bmal1, Per1/2/3 ve Cry1/2 gen/proteinlerini
içermektedir. Clock ve Bmal1, Per ve Cry birbirileriyle heterodimer oluşturarak kendilerini ve hedef
genlerinin ekspresyonlarını düzenlerler. Clock proteininin paraloğu olan Npas2, Clock eksikliğinde
görevi kompanse edebilmektedir. Moleküler saat proteinlerinin endotel fonksiyonunu düzenlendiği
yeni bir bilgidir. Plasenta sirkadiyen ritim genlerini ritmik olarak ekspre etmektedir ve sirkadiyen
ritmin bozulmasının uterus içi büyüme geriliğine (UİBG) sebep olduğu bilinmektedir. Ancak
sirkadiyen ritim bozulduğunda bu proteinlerin plasentadaki ekspresyonlarının değişip değişmediği
hakkında bilgi mevcut değildir. Bu çalışmanın amacı; aydınlık/karanlık döngüsünün bozulduğu gebe
farelerin plasentalarında moleküler saat proteinlerinin ekspresyonunu ve endotel fonksiyonunu
değerlendirmektir.
Materyal ve Yöntem: 12 saat aydınlık-12 saat karanlık ışık döngüsünde gelişimini devam ettirmiş
olan 6 haftalık BALB/c ırkı dişi ve erkek fareler çiftleştirildikten sonra vajinal plak görüldüğü gün dişi
fareler erkeklerden ayrılarak gebeliğin 1. günü olarak kabul edilmiştir. Kontrol grubu 12 saat
aydınlık/12 saat karanlık, n=6(42 plasenta) ve aydınlık/karanlık fazın ileriye alındığı (AKİ) grup her
5 günde bir ışık 6 saat öne alınarak gebeliğin 16.gününe kadar tekrarlanmıştır, n=5(41 plasenta)
olarak iki grup oluşturulmuştur. Sirkadyen ritmin bozulduğu lokomotor aktivite testi ile
belirlenmiştir. Gebeliğin 16. gününde plasenta-fetüs ağırlıkları tartılmıştır ve plasenta örnekleri elde
edilmiştir. Tüm gruplara, moleküler saat proteinlerinin ekspresyonlarını (Bmal1, Clock, Per1, Cry1,
Npas2) ve endotel fonksiyonu belirlemek için eNOS, p-eNOS immünohistokimya analizleri ve
Bmal1, Clock, Per1, Cry1 değerlendirmeleri için western blot analizleri yapılmıştır. Plasentanın üç
kompartmanında (desidual alan, bağlantı alanı, labrint alan) tüm proteinlerin ekspresyonu H-Score
analizi ile değerlendirilmiş ve bulgular student’s t-testi ile karşılaştırılmıştır.
Sonuçlar ve Tartışma: Sirkadiyen ritmin bozulduğu gruptaki fetuslarda UİBG oluşmuştur ve
plasenta ağırlıkları anlamlı olarak azalmıştır(p<0.0001). Kontrol plasentalarında tüm moleküler saat
proteinleri; mezometriyal desidual hücrelerde, bağlantı alanında dev trofoblast ve spongiotrofoblast
hücrelerinde sitoplazmik ekspre olmaktadır. Bu proteinlerin labrint alanda sitotrofoblastlarda
nükleer ekspresyonları gözlenirken, sinsisyotrofoblastlarda, maternal eritrositlerde ve sinüzoid
endotelinde ise sitoplazmik ekspresyonları mevcuttur. Npas2; mezometriyal desidual hücrelerde
sitoplazmik ve nükleer, bağlantı alanında dev trofoblast ve spongiotrofoblast hücrelerinde
sitoplazmik ve nükleer, labrint alanda sitotrofoblastlarda ve sinüzoid endotelinde sitoplazmik,
sinsisyotrofoblastlarda ise nükleer ekspresyonu gözlenmiştir. AKİ grubunda labrint alanda Bmal1,
Per1, Cry1, Npas2 ve p-eNOS ekspresyonları azalmıştır(p<0.05). Sirkadiyen ritim bozulduğunda
plasentada esasen maternal/fetal kan değişiminin yapıldığı labrint alanda sirkadiyen saat ve peNOS protein ekspresyonlarının azalması UIBG oluşmasının sebeplerinden biri olabilir. Bu sürecin
moleküler mekanizmalarının detaylı olarak aydınlatılması için ileri çalışmalar yapılması
gerekmektedir. Bulgularımız, özellikle vardiyalı çalışan kadınlarda sağlıklı bir gebelik sürecinin
sağlanması açısından klinikte önemlidir.
Anahtar Kelimeler: plasenta, sirkadiyen ritim, moleküler saat proteinleri, uterus içi büyüme geriliği