Akademik Veri Yönetim Sistemi
60. Türkiye Milli Pediatri Kongesi, Antalya, Türkiye, 9 - 13 Kasım 2016, ss.10
Epilepsi Hastalığı Olan Çocuklarda Kullanılan Antiepileptik İlaçların Yan Etkileri: Sistematik Derleme
* F. Dilek TURAN GÜRHOPUR, * Ayşegül İŞLER DALGIÇ
*Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği AD.
Giriş: Epilepside uzun süreli ilaç tedavisi, ilaçlara bağlı yaşanan yan etkilere zemin hazırlamaktadır. Çocuklarda bu durum kritik öneme sahiptir. Antiepileptik ilaçların yan etkilerini belirlemek, klinik antiepileptik kullanımına karar vermede dikkate alındığı için oldukça önemlidir. Çalışma çocuklarda kullanılan antiepileptik ilaçların yan etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır.
Materyal ve Metod: Akdeniz Üniversitesi MEDLINE, CINAHL, Sciencedirect, Cochrane library elektronik veritabanlarından “children and antiepileptic drugs side effects”, “children with epilepsy and antiepileptic side effect” anahtar kelimeleri ile 2006-2016 yılında yapılan araştırmalar tarandı ve 2438 makaleye ulaşıldı. Bunların 1778’si dublikasyondu. Tam metnine ulaşılabilen dil, başlık, içerik olarak araştırma kriterlerini sağlayan 10 orjinal çalışma alındı.
Bulgular: Yılmaz ve ark. (2014) çalışmalarında antiepileptik kullanan çocukların %27.7’sinde yan etki görüldüğünü, en sık yan etkilerin davranış bozukluğu, bulantı, kilo alımı, öğrenme zorluğu olduğunu belirtirken Karimzadeh&Bakrani 2013 yılında yaptıkları çalışmalarında yan etkinin en sık beş yaş altında yaşandığını ve en fazla görülen yan etkinin deri problemleri olduğunu ifade etmişlerdir. Ghafoor ve ark. (2014) çalışmalarında en sık antiepileptik yan etkisinin dişeti problemleri olduğunu vurgularken, Sunaje ve ark. (2016) diş eti problemlerine neden olan en önemli ilaç grubunun Fenitoin grubu antiepileptik ilaçlar olduğunu belirtmişlerdir. Mandelbaum ve ark. (2009) 12 ayın üzerindeki antiepileptik kullanımında yan etkilerin az olduğu göstermişlerdir. Stern ve ark. (2013) ile Mohammed&Jan (2006) Levetirasetam kullanan çocuklarda en yaygın yan etkinin davranış problemleri olduğunu gösterirken Yılmaz ve ark. (2014) çocuklarda kullanılan Levetirasetam dışındaki tüm antiepileptiklerin hipotiroidiye neden olabildiğini göstermiştir. Mazaheri ve ark. (2011) çocuklarda valproik asit ve carbamazepine alımını yüksek renal tübüller disfonsiyon ile ilişkilendirmişlerdir. Maksoud ve ark. (2016) sadece Valproik asit alan epilepsiye sahip çocuklarda kilo, beden kitle indeksi ve serum glukoz düzeylerinin arttığını ancak febril konvülsiyon öyküsü olan çocuklarla arasında fark olmadığını belirtmiştir.
Sonuç: Antiepileptik ilaçların etkileri hakkında hemşireler tarafından çocuk ve aileye bilgi verilmesinin, ailenin yaşadığı korku ve suçluluk duygusunun giderilmesinde yararlı olacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Children, antiepileptic drugs, side effect, nurse