TÜRK VE KIZILDERİLİ (KUZEY AMERİKA) KÜLTÜRLERİNDE KUŞ MOTİFLERİ VE SEMBOLLERİ


Creative Commons License

EROĞLU M. A.

Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, cilt.16, sa.42, ss.544-565, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 16 Sayı: 42
  • Basım Tarihi: 2023
  • Doi Numarası: 10.12981/mahder.1242929
  • Dergi Adı: Motif Akademi Halkbilimi Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Central & Eastern European Academic Source (CEEAS), MLA - Modern Language Association Database, Directory of Open Access Journals, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.544-565
  • Akdeniz Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Türk kültüründe ördek, kuğu, güvercin, saksağan, kaz, sülün, turna, tavus kuşu ve bıldırcın gibi kuşlar önemli yere sahiptir. Kuş figürü halı ve kilimlerde, el yazması kitaplarda, çini ve seramiklerde, ahşap, taş maden ve bakır işçiliğinde sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Kuş sembolü Türk kültüründe, olduğu gibi gerçekçi görünüşü ile kullanılmamıştır. Sembol olarak kuşu kutsal sayan ve önem veren kültürlerden biri de Kızılderililerdir. Kızılderililerin kökeni ve kültürleriyle ilgili birçok araştırma yapılmaktadır. Bazı araştırmacılara göre Orta Asya bozkırlarından yola çıkarak Sibirya’ya buradan Bering Boğazı’nı geçerek Alaska’ya vardıkları ve Kuzey Amerika’ya yerleştikleri düşünülmektedir. Kızılderili kültürü ve Türk kültürü arasındaki benzerliği anlamak için Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk kültürünü incelemek gerekmektedir. Kızılderililer ile Türklerin arasında kültürel benzerlikler bulunmaktadır. Bu benzerliklerin arasında el sanatları da yer almaktadır. Türk kültür ve sanatında sıklıkla karşımıza kuş figürleri Kızılderili kültüründe de kutsal sayılan bir figür olmakla birlikle bu kültürde kuşun tüylerinin ve diğer bölümlerinin de önemli olarak kabul edildiği bilinmektedir. Kuş tüylerinin ve sembollerinin yaygın olarak kullanıldığı Kızılderili kültüründe kuş; sembol olarak kullanıldığı gibi kuş tüylerinin de yaygın olarak kullanıldığı görülmektedir. Kuş figürü; dokumalarda, seramiklerde, giysi, aksesuarlarda ve çeşitli öğelerde görülmektedir. Özellikle Kızılderili dokumalarında Türk dokumalarında bulunan desenlere benzerlikler dikkat çekmektedir. Navajo kilimleri incelendiğinde; kuş motifinin hayat ağacıyla kullanıldığı örnekler görülmektedir. Kutsal hayat ağacı olarak sayılan mısır bitkisinin üzerinde çok sayıda kuş kullanıldığı gibi bazı örneklerde bir veya birden fazla sayıda kuş motifi kullanılmıştır. Dans ritüellerinde tamamın mistik bir anlam ve anlatımla kuş figürlü kıyafetler giymişler kuşların gaga pençe ve kanatlarını da yanlarından ayırmamışlardır.
Birds like cranes, peacocks, quail, pigeons, magpies, geese, and pheasants are highly prized in Turkish culture. Manuscript books, tiles, kilims, carpets, rugs, and artwork made of wood, stone, metal, and copper frequently use the bird theme. Turkish culture doesn't usually use realistic representations of birds. Another culture, the Indians, who value and regard Birds as a holy emblem, have done numerous studies on their history and culture. Some researchers speculate that they came from Central Asia or Siberia and eventually settled in North America. Examining Turkish culture from Central Asia to Anatolia is crucial to comprehend the similarities between Native American and Turkish cultures. Between Indians and Turks, there are cultural overlaps. Handicrafts are one of these parallels. In Turkish culture and art, bird figures are commonly seen. As well as a figure regarded as holy in Native American culture, it is known that the feathers and other parts of the bird are considered important in this culture. Native American culture uses bird feathers and symbols extensively. Just as the bird is a symbol, it can also be seen that these items are often used in similar ways. Figures of birds can be found in weavings, ceramics, clothes, accessories and various other items. The similarity to Turkish weaving designs has led people to notice this. For example, on Navajo carpets there are instances where thebird pattern is combined with the tree of life motifs. American Indians adorned themselves with clothing depicting birds in order to have a deeper understanding of their mystical meanings and expressions.