Akademik Veri Yönetim Sistemi
58. Türkiye Milli Pediatri Kongresi, Antalya, Türkiye, 22 - 26 Ekim 2014, ss.10
Epilepsinin Çocuk ve Ebeveynler Üzerindeki Psikososyal Etkileri
Epilepsi; tekrarlayan nöbetlerle karakterize, çocukluk dönemindeki en yaygın görülen nörolojik hastalıktır. Ülkemizde, 0-16 yaş çocuklarda epilepsi yaygınlığı %0,8 olarak bildirilmiştir. Bu oran yaklaşık 600 bin epilepsi hastalığı olan çocuk olduğunu göstermektedir.
Epilepsinin tahmin edilemeyen doğası ve seyri hem çocuğun hem de ailenin fiziksel, psikolojik işlevlerini önemli ölçüde olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle çocuğun tedavisi kadar, çocuk ve ailelerin yaşadıkları sorunlar da önem kazanmaktadır. Çocuğun yaşadığı sorunlar; kontrol ve özerkliği yitirme, nöbete bağlı anksiyete, sosyal damgalanma, reddedilme ve ayrımcılık, kaygı, depresyon, ebeveyn tarafından aşırı korunma, ebeveyne aşırı bağımlılık, kronik hastalığa uyum sağlayamama ve hastalıkla baş edememedir. Ailelerin yaşadıkları başlıca sorunlar ise; kontrol yitimi hissi, hastalıkla baş edememe, aile ilişkilerinde bozulma, sosyal hayatın sekteye uğraması ve yeterli bilgiye sahip olmamalarına bağlı korku, kaygı, depresyon, psikolojik problemler şeklinde sıralanabilir. Bu durumda çocuğun ve ebeveynlerin yaşam kalitesi olumsuz yönde etkilenmektedir. Epilepsi hastalığı olan çocuklarla yapılan araştırmalarda, yüksek düzeyde psikolojik ve davranışsal problemler görülmektedir. Epilepsi hastalığı olan çocuklardaki psikopatoloji genel nüfustaki çocuklardan dört kat daha fazladır. Epilepsi hastalığı olan çocuklarda utanma, engellenme, çaresizlik, korkuya dayalı davranış sergileme, bağımlılık genellikle yaygındır. Uzun dönem izlem çalışmalarında ise epilepsili çocukların sağlıklı çocuklara göre işsizlik, okulda başarısızlık, sosyal izolasyon, ekonomik bağımlılık riskinin arttığı, evlilik oranlarının ise düştüğü görülmektedir.
Ailede bir hastalık yaşandığında tüm aile etkilenir. Aile çocuğun epilepsi tanısı alması ile birlikte birçok sorunla yüzleşmek zorunda kalmaktadır. Epilepsili çocukların ebeveynleri pek çok psikolojik problemler yaşamasına rağmen, genellikle ihmal edilmektedir. Ebeveynler sıklıkla işlerinden ayrılmak zorunda kalmakta ya da çocuklarının bakımını akrabalarına bırakmaktadır. Bu durum büyük ekonomik ve sosyal sorunlarla birlikte ailenin uyumunun bozulmasına neden olmaktadır.
Epilepsi tanısının konması durumunda yalnız çocuğun sorunlarına odaklanılmamalı, ailedeki diğer bireylerin de bu durumdan etkilenebileceği düşünülmelidir. Tüm aile bireylerinin ruh sağlığının korunmasına yönelik bütüncül yaklaşımlarda bulunulmalıdır. Hemşire ise sağlık ekibinde çocuk ve aileyi bakımın merkezine alarak diğer ekip üyeleriyle koordinasyonu sağlayabilecek anahtar kişidir.
Anahtar sözcük: Çocuk, aile, epilepsi, psikososyal, hemşire