Atıf İçin Kopyala
Aygül H. H., Gürbüz G., Ün E.
Dijital Yayıncılık, Kolektif, Editör, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, ss.339-367, 2021
-
Yayın Türü:
Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
-
Basım Tarihi:
2021
-
Yayınevi:
Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları
-
Basıldığı Şehir:
Ankara
-
Sayfa Sayıları:
ss.339-367
-
Editörler:
Kolektif, Editör
-
Akdeniz Üniversitesi Adresli:
Evet
Özet
- “Yapılması dinen serbest olan fiil” olarak tanımlanan “helal” kavramı diğer bir ifadeyle de Müslüman bireylerin tüketim hassasiyetlerini
ifade etmekte, İslam hukukuna göre tüketilmesinde/kullanılmasında
sakınca olmayan, izin verilebilir, caiz olan, kabul edilebilir manalarına gelmektedir. Birey ve grupların yaşına, cinsiyetine, etnik kökenine,
sınıfsal konumuna ve/veya mesleki statüsüne yönelik üretilen mal ve
hizmetlerin yanı sıra tüketicilerin dinî hassasiyetlerini de dikkate alan
bir pazarın varlığından söz edilebilir. Müslümanlar için “steril” hâle
getirilmiş mal ve hizmetleri kapsayan bir “helal” ekonomi, bu çerçevede örnek olarak verilebilir. “Helal gıda”, “helal kozmetik/kişisel bakım ürünleri”, “helal tıbbi ilaç”, “helal turizm”, “helal finans/kazanç”
ve “helal/tesettür giyim” gibi birçok alanı kapsayan bu sektörün pazar
hacmi, 2.3 trilyon dolara ulaşmış durumdadır. Ürünlerin üretiminden,
işlenmesine ve dağıtımına kadar tüm süreçlerin izlenmesiyle birlikte
neticede ürünlere helal etiketi/logosu/damgası/barkodu verilmekte,
böylelikle “helal ürünler”, Müslüman bireylerin beğenisine, tüketimine, kullanımına sunulmaktadır. Dijital bir çağın gerekliliği olarak söz
konusu helal ürünlerin tespiti amacıyla geliştirilmiş çeşitli mobil uygulamalar bulunmaktadır. İçerik/hizmet sağlayıcılar tarafından geliştirilen barkod tarama ve doğrulama ile ilgili mobil uygulamalar, Müslüman bireylerin güvenilir mal ve hizmetlere ulaşmasını mümkün hâle
getirebilmektedir.
Bu çalışmada, “Google Play Store”da bulunan, “Helal” ürün tanıma ve tarama programları olan İslami mobil uygulamalar ele alınmıştır. Araştırmanın amacı, söz konusu uygulamaların içeriklerine ve işlevlerine dair tematik bir analiz sunmaktır. Bu çerçevede “Google Play
Store”da yer alan “helal ürün/halal product/حالل منتج “uygulamalarını
belirleyebilmek amacıyla üç farklı dilde (Türkçe, İngilizce ve Arapça)
tarama gerçekleştirilmiş ve neticede 218 adet uygulama tespit edilmiştir. Uygulamalar; ortalama puan değeri, indirilme ve yorum sayıları bakımından değerlendirilmiştir. Ayrıca “helal ürün barkod/e-kod tanıma
ve tarama”, “helal alışveriş”, “helal ürün/bilgi/logo sorgulama”, “helal
mekân konum/yer bulma” olmak üzere dört kategori altında tematik
olarak yorumlanmıştır. Araştırmada “yakınsak karma desen” tercih edilmiş ve analiz sürecinde nicel ve nitel verilerin işlenmesinde, MAXQDA
2020 programı kullanılmıştır. Sonuç olarak dinî hassasiyetleri doğrultusunda tüketim pratiklerini kurgulayan dindar bireylerin talep ve beğenilerini dikkate alan uygulamaların üretildiği ve dijital platformlarda
farklı dil ve sosyal kategoriler altında yaygın kullanım alanı bulduğu
belirlenmiştir.