Bu makale, 19. yüzyılın ilk yarısında Aydın eyaletinin Alaşehir kazasında yaşamış konar-göçer bir Kızılbaş- Alevî Tahtacı aşiretine odaklanmaktadır. Tetkik öznesine mikro-tarihsel bir perspektifle yaklaşan çalışmada, söz konusu Tahtacı aşiretinin sosyo-ekonomik yapısının açığa çıkarılması amacıyla 2973 numaralı Müslim-aşiret nüfus defteri kullanılmış; ayrıca çağdaş seyahat notlarından, Osmanlı Arşivi’nin çeşitli fonlarındaki farklı resmî belgeler ile temettuât defterlerinden faydalanılmıştır. Bu doğrultuda, bölgedeki Tahtacı aşiretinin demografisi, fiziksel/ruhsal durumu, onomastik niteliği, iskân örüntüsü ve iktisadî hayatı betimlenmiştir. Araştırma, üç ana bölümden müteşekkildir. İlk bölümde, 20. yüzyılın ilk evresinde Tahtacı toplulukların Alaşehir’de yaşadığı üç köy (Tahtacı, Tahtacı Bektaşlar, Tahtacı Alandız) tespit edilmiş, bu iskân merkezlerinin 19. yüzyılın ilk yarısındaki Kızılçukur-Karacaali Tahtacıları ile bağlantıları sorgulanmıştır. İkinci bölümde, Kızılçukur ile Karacaali köyleri periferisindeki Tahtacı aşiretinin iki ayrı topluluğu; demografik ve sosyo-ekonomik kıstaslarca değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde, bu Tahtacı aşiretinin iki farklı yerdeki uzantılarının aralarındaki bağ tasvir edilmiş, konar-göçer doğaları mukayeseli bir pencereden yorumlanmıştır. Sonuç bölümünde, 2973 numaralı Müslim-aşiret nüfus defterinin Kızılçukur-Karacaali Tahtacıları için aktardığı ham veriler, sosyo-demografik ve ekonomik etmenleri önceleyerek bir bütün halinde serimlenmiştir. Netice itibarıyla, 19. yüzyılın ilk elli yıllık diliminde yarı-yerleşik bir kimlikle var olan, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde de çoğunluğu köylere yerleşen Alaşehir Tahtacıları; Osmanlı Kızılbaş-Alevîlik literatürü bağlamında ilk kez bilimsel bir çalışmaya konu edilmiş, mikro- tarihsel “aşağıdan” tarihyazım metodunun yerel bir örneği oluşturulmuştur.
This article focuses on a semi-nomadic Kizilbash-Alevi Tahtacı tribe that lived in the Kaza of Alaşehir in the Eyalet of Aidin (Aydın) in the first half of the 19th century. In the analysis, which approaches the topic of the examination with a micro-historical viewpoint, the tribal population register numbered 2973 was used to reveal the socio-economic structure of the Tahtacı tribe. The study is made up of three substantial parts. In the first part, in the light of relevant journey notes and archive documents, three villages (Tahtacı, Tahtacı Bektaşlar, Tahtacı Alandız) where Tahtacı communities were located in Alaşehir in the first phase of the 20th centurywas identified. Then, the liaisons of these settlement centers with the Tahtacıs of Kızılçukur and Karacaali, who were inscribed in the aforesaid register in the first half of the 19th century, were questioned. In the second part, two separate communities of the Tahtacı tribe, encountered in the periphery of Kızılçukur and Karacaali villages, were evaluated by demographic and socio-economic criteria within the possibilities of the population register numbered 2973. In the third chapter, the symbiotic ligament established between the extensions of the Tahtacı tribe in two different places that are close to each other is demonstrated, and their semi-nomadic idiosyncrasy is interpreted from a comparative aspect. In the conclusion part, the raw data of the related population register for Tahtacıs in the region are presented by socio-demographic and economic factors. As a result, for the first time, a local example of the micro-historical “from below” historiography method was created for the Alaşehir Tahtacıs.
