Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ankara Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, cilt.66, sa.2, ss.981-1005, 2025 (Scopus, TRDizin)
es-Suyūṭī’nin (ö. 911/1505) hadis usulüne dair görüşleri ağırlıklı olarak en-Nevevī’nin (ö. 676/1277) et-Taḳrīb adlı muhtasarı üzerine kaleme aldığı Tedrību’r-Rāvī isimli şerhi aracılığıyla tespit edilmektedir. Ancak es-Suyūṭī, daha sonra kendi Elfiyye’sinin şerhi olarak telif ettiği ve el-Baḥru’lleẕī Zeḫar adını verdiği eserinde, Tedrīb’de ortaya koyduğu bazı görüşlerini değiştirmiştir. Bu değişimlerin, özellikle İbnu’ṣ-Ṣalāḥ’ın (ö. 643/1245) müteahhir asırlarda hadislerin taṣḥīḥ ve taḍ‘īfine dair ileri sürdüğü görüşleri etrafında yoğunlaştığı gözlemlenmiştir. es-Suyūṭī’nin görüşlerindeki değişimin; konuya dair elde ettiği yeni bilgiler, bakış açısındaki farklılaşma, mesele üzerine daha fazla zihinsel mesai harcaması ve kullanılan kelimelerin anlamlarını daha dikkatli bir şekilde incelemesi gibi çeşitli sebeplerle gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Günümüz akademik çalışmalarında el-Baḥr’ın dikkate alınmaması, es-Suyūṭī’nin hadis usulüne dair görüşlerinin eksik ya da yanlış anlaşılmasına ve tutarsızlıkla itham edilmesine yol açmaktadır. Bu çalışma, es-Suyūṭī’nin iki şerhini karşılaştırmalı olarak inceleyerek onun değişen görüşlerini ve bu değişimlerin ortaya çıkardığı problemleri tespit etmeyi, doğurduğu riskleri göstermeyi amaçlamaktadır. Mukayeseli metin çözümlemesine dayanan bu araştırma, bir alimin düşünsel gelişiminin kronolojik olarak takip edilmesi gerektiğini somut biçimde ortaya koyması bakımından önem arz etmektedir. Bu bağlamda her ne kadar tamamlanmamış olsa da el-Baḥru’lleẕī Zeḫar, es-Suyūṭī’nin hadis usulüne dair bir kısım görüşlerinin sağlıklı bir şekilde tespiti açısından vazgeçilmez bir kaynak olarak öne çıkmaktadır.
al-Ṣuyūṭī’s (d. 911/1505) views on hadīth methodology have predominantly been identified through his commentary Tadrīb al-Rāwī, written on al-Nawawī’s (d. 676/1277) concise work al-Taqrīb. However, al-Ṣuyūṭī later changed some of his views that he put forward in Tadrīb in his work, which he wrote as a commentary on his own Alfiyya and called al-Baḥr alladhī Zakhar. It has been observed that these changes are particularly concentrated around the views advanced by Ibn al-Ṣalāḥ (d. 643/1245) concerning the authentication and weakening of hadīths in the later centuries. It is understood that the change in al-Suyūṭī’s views occurred due to various reasons, including the new information he acquired on the subject, a shift in his perspective, increased intellectual engagement with the issue, and a more careful examination of the meanings of the words used. The disregard of al-Baḥr in contemporary academic studies has led to incomplete or inaccurate understandings of al-Suyūṭī’s views on hadīth methodology, and has even resulted in occasional accusations of inconsistency. This study aims to identify al-Suyūṭī’s changing views and the problems caused by these changes by comparing his two commentaries, and to show the risks this entails. This study, which is based on comparative textual analysis, is important in terms of concretely demonstrating that a scholar’s intellectual development should be followed chronologically. In this context, although it is not complete, al-Baḥr alladhī Zakhar stands out as an indispensable source for a sound determination of al-Ṣuyūṭī’s views on hadīth methodology.