Tabiat ve İnsan, sa.189, ss.11-18, 2015 (Hakemli Dergi)
ÖZET: Rüzgâr Enerjisi, çevreye kirletici ve kalıcı madde salınmaması gibi özellikleri ile son dönemlerde yenilebilir enerji kaynakları içerisinde önemi her geçen gün artmaktadır.
Rüzgâr Enerji Santralleri (RES)’lerin insan yapımı olan her yapı gibi doğaya ve özellikle kuşlara olumsuz etkileri söz konusudur. Kuşlara potansiyel etkileri yaşam alanı kaybı ve azalması, çarpma etkisi, rahatsız olma ve yer değiştirme ile bariyer etkisi olarak sıralanabilir. Bu olumsuzlukların yanında RES sahalarının korunaklı alan olması (güvenlik görevlilerinin olması ve etrafının tellerle çevrili olması gibi) nedeniyle bazı hayvan türleri için sığınak görevi görebilmektedir. Özellikle av baskısı altında olan geyik, tilki ve keklik gibi hayvanlar kaçarak bu sahalara sığındıkları gözlemlenmiştir. Bununla birlikte, inşaat esnasında yapılan çalışmalar sonucu habitatın değişmesi ve kayalık alanların oluşması, bu habitatları tercih eden kuyrukkakanlar, kaya sıvacısı, kaya serçesi, taş kızılı gibi ötücü kuş türleri için yeni yuvalanma alanları olarak tercih edilebildikleri görülmüştür. Bu bağlamda bakıldığında RES sahaları doğayı ve canlıları olumsuz etkiliyor olsa da yukarıda bahsedilen durumlar bakımından da olumlu etkileri etkilerinin de olabileceği söylenebilir. Ancak her durumda RES kurulacak alan özellikle yırtıcı kuş türlerinin üreme alanları ve yakınlarında olmamalıdır. Bununla birlikte kurulacak RES’in bölgedeki kuşlara etkisi için ‘‘İnşaat öncesi ve sonrası dönemde başta ornitolojik izleme (monitoring) programı’’ uygulanmalıdır. Buna göre inşaat öncesinde bölgenin kuş faunası ve hassas türler ile alandaki ya da çevresindeki olası geçiş rotaları belirlenmelidir. İnşaat bitimini takiben 6 aylık dönemler şeklinde 2 yıl boyunca izleme çalışmaları yürütülmelidir.
Anahtar sözcükler: Rüzgâr enerjisi, insan doğa çatışması, etki değerlendirme, izleme, çarpışma, bariyer etkisi
ABSTRACT: In recent years, with its lack of pollutant emissions wind energy has come foreward from among other renewable enrgy sources. As all man-made obejects, wind farms have impacts on nature too. Among these impacts, the ones affecting birds are loss of habitat, displacement due to disturbance, barrier effect and death by collision. Despite the negative impacts, wind farms might also become a shelter for certain species since the wind farm ranges are protected by private security contractors and/or fences and alike. Animals facing danger of being hunted by indeginous people, such as deer, fox and chukar use these ranges as shelters against the pressure. Moreover, constructions change indeginous habitats creating new ones (especially rocky fields and open lands) allowing species like wheatear, rock nuthatch, rock sparrow and rock thursh to domicile in the range. In this content, wind farms have positive impacts on sourrounding environments as well as negative ones. Despite the possible pros of these energy facilities construtions should be avoided from siting near raptors’ nesting-breeding sites at all costs. Besides, avioding ecological hotspots, BACI (Before and After Construction Impact) control procedures should be implemented. These procedures should involve 2 year monithoring processes divided into 6 months periods yeilding the results determining ornitho-fauna, target species and possible flight corridors in the surrounding environment.
Key words: Wind farms, Wildlife-human conflict, impact assesment, monitoring, collision, barrier effect