1. ULUSLARARASI ÜSKÜDAR BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR KONGRESİ, İstanbul, Türkiye, 19 - 20 Temmuz 2024, ss.111-112
Arı zehiri, sarımsı renkli, acı tatlı ve keskin kokulu, pH değeri 4.5-5.5 aralığında değişen bir
sıvıdır. Bileşiminin yaklaşık %88'i su, geri kalan %12'si ise glukoz, fruktoz, mineraller,
fosfolipidler, çeşitli enzimler, proteinler, peptidler, yağlar, uçucu bileşikler ve amino asitler gibi
biyoaktif maddelerden oluşur. Melittin (~2.8 kDa), arı zehirinin ana bileşeni olup toplam kuru
maddesinin %40-60'ını oluşturur ve güçlü antibakteriyel, antiviral ve antitümör etkileri vardır.
Apamin (~2 kDa), küçük bir peptid olup nöroprotektif etkileri ile bilinir ve dopamin üreten
nöronların aktivitesini artırır. Adolapin, anti-enflamatuar ve analjezik özelliklere sahip olup,
fosfolipaz A2 (PLA2) aktivitesini inhibe eder. Mast hücre degranülasyon peptidi (MCD),
histamin salınımını uyararak immün yanıtı modüle eder. Arı zehiri, antibakteriyel, antienflamatuar ve immünmodülatör etkileri nedeniyle tıbbi ve farmakolojik uygulamalarda büyük
öneme sahip olsa da yüksek alerjenitesi bu uygulamalarda sınırlayıcı bir faktör olarak karşımıza
çıkmaktadır. Arı zehirindeki yüksek moleküler ağırlıklı proteinler arı zehirinin alerjenitesinin
temel kaynağı olarak bilinirler. Ultrafiltrasyon moleküllerin ağırlık ve üç boyutlu yapısına göre
bileşenleri ayıran bir membran teknolojisidir. Arı zehirinin ultrafiltrasyon ile alerjenitesinin
azaltılmasında genellikle 10 kDa ayırma sınırı (MWCO) değerine sahip UF membranlar
kullanılmaktadır. UF sonrası arı zehirinin biyolojik aktivitesinin değerlendirilmesinde
antibakteriyel, antienflamatuar ve immünmodülatör aktiviteler çeşitli in vitro ve in vivo
analizler kullanılmaktadır. Literatürdeki çalışmalar, UF işlemi sonrası arı zehirinin biyolojik
aktiviteleri korunurken alerjenitesinin belirgin bir şekilde azaldığını göstermektedir. Bu
derlemede arı zehirinin alerjenitesinin azaltılmasında ultrafiltrasyon uygulamalarının
incelenmesi amaçlanmıştır.