Akademik Veri Yönetim Sistemi
14. Ulusal Hemşirelik Kongresi (Uluslararası Katılımlı), Muğla, Türkiye, 25 - 27 Ekim 2013, ss.10
ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLERİN
AİLE YÜKÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ
*Arş. Gör. Fatma Dilek TURAN, Doç. Dr. Ayşegül İŞLER
*Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği AD
Zihinsel yetersizliği olan bireyle yaşamak ve bakım vermek aile üyelerinde yük duygusu oluşturabilmektedir.
Amaç: Bu çalışma, zihinsel yetersizliği olan bireylerin aile yükünü belirlemek amacı ile yapıldı.
Yöntem: Araştırmaya, Mayıs-Ağustos 2013 tarihleri arasında Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Çocuk Nöroloji Polikliniği’ne başvuran, 0-18 yaş arası, zihinsel yetersiz çocuğa sahip olan 467 ebeveyn dahil edildi. Veriler, literatür bilgisi doğrultusunda oluşturulan anket formu ve Sarı&Başbakkal (2008) tarafından geliştirilen Aile Yükü Değerlendirme Ölçeği aracılığı ile yüz-yüze görüşme yöntemi ile toplandı. Altı alt faktörden oluşan ölçek 5’li likert tipi bir değerlendirme aracıdır. Veriler Akdeniz Üniversitesi’nin lisanslı SPSS (20.0) istatistik paket programı kullanılarak sayı, yüzdelik dağılım ve ki-kare analizi ile değerlendirildi. Araştırmanın yapılabilmesi için Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan yazılı onay, kurumdan gerekli yasal izinler ve zihinsel yetersiz çocuğa sahip olan ebeveynlerden aydınlatılmış onam alındı.
Bulgular: Araştırmaya katılan ebeveynlerin tamamı anne, yaş ortalamaları 35.1±7.2 yıl, %82’si çekirdek aile yapısına sahip, %72.8’i il merkezinde yaşamakta, %49’unun gelir-gider düzeyleri eşit ve %45.2’si iki çocuğa sahipti. Zihinsel yetersizliği olan çocukların %54.6’sının erkek, %48’inin ailenin ilk çocuğu ve yaş ortalamalarının 8.3±4.6 yıl olduğu belirlendi. Çocukların %49.5’inin okulda özel alt sınıfa, %71.3’ünün ise rehabilitasyon merkezine gittiği ve %30.6’sının ailesinde zihinsel yetersizliğe sahip olan başka bir bireyin olduğu belirlendi. Annelerin Aile Yükü Değerlendirme Ölçeği toplam puanları (min. 56, max. 212) olarak bulundu. Ölçek toplam puan ortalamaları (4.16±0.53), alt föktörlerin toplam puan ortalamaları sırasıyla; ekonomik yük (3.47±1.28), yetersizlik algısı (4.62±0.53), sosyal yük (3.63±0.97), fiziksel yük (3.92±4.20), duygusal yük (4.39±0.59) ve zaman gereksinimi (4.51±0.51) puan olarak bulundu. Alt faktörlerden yetersizlik algısı, duygusal yük ve zaman gereksinimi puan ortalamaları farkı, istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0.05).
Sonuç: Zihinsel yetersiz çocuğa sahip olan anneler, yüklenme yaşamakta, yetersizlik algıları fazla ve zaman gereksinimine ihtiyaç duymaktadırlar. Zihinsel yetersiz çocuk ve ailesine bakım veren hemşirelerin ailenin içinde bulunduğu süreci, yüklenme yaşadıkları alanları bilerek aileye yönelik hemşirelik bakımını planlamalıdır.
Anahtar Kelimeler: Çocuk, ebeveyn, aile yükü, zihinsel yetersizlik, hemşire