Akademik Veri Yönetim Sistemi
XX. Ulusal Astronomi Kongresi, Erzurum, Türkiye, 5 - 09 Eylül 2016, ss.231-232
Nispeten derin konvektif zarfları nedeniyle kırmızı devler için yaygın bir varsayım, yüzey kompozisyonlarının iç kısımlardaki nükleer olarak işlenmiş içeriğin eklenmesi yolu ile değişikliğe uğramış olduğunu öngörür. Şayet bu varsayım geçerli ise, kırmızı bir dev yıldız için belirlenen kimyasal kompozisyon, yıldız özeğinde gerçeleşen nükleer süreçler ile ilgili önemli bir bilgi sağlayacaktır. Özellikle Asipmtotik Dev Kolu (AGB) üzerindeki soğuk devler için optik ve kırmızı öte tayflar detaylı bir bolluk analizini tehlikeye düşürecek ve/veya güvenirliliğini etkileyecek düzeyde ağır bir şekilde moleküler bantlar tarafından kuşatılmış bir durumdadır. Bu çerçevede AGB sonrası evrim aşamasındaki yıldızlar için gerçekleştirilecek tayfsal çalışmalar büyük bir önem arz edecektir. Üstelik böylesi post-AGB yıldızlarının tayfı moleküler katkılardan da bağımsız olacaktır. Post-AGB yıldızları üzerine gerçekleştirilen çalışmalar bu yıldızların çoğu için kimyasal kompozisyonlarının AGB yıldızının evrimi süresince yüzey kompozisyonunu nasıl değiştirdiğini anlamamızı engelleyeci niteliktedir ve literatürde toz-gaz ayrışımı (dust-gas winnowing) etkisi olarak bir sürece maruz kaldıklarını göstermektedir. Bu tür bir etkiye maruz kalmış bir yıldız, yoğunlaşma sıcaklıkları ile orantılı olacak şekilde bolluk yitiklikleri sergiler. Örneğin 6300 K lik bir yüzey sıcaklığına sahip HP Lyr yıldızı Al, Sc, Tı, ve Y için (Tc~1600 K) ~3.0 dex lik bir yitiklik sergiler. HP Lyr yıldızı için Ca (Tc=1500 K) elementi ilgili olarak hesaplanan bu yitiklik değeri ise ~2.0 dextir. Fakat S ve Zn için (Tc~700 K) bu değer 0.2 dextir. Şu açıktır ki HP Lyr'ın yüzeyi şimdilerde yüksek yoğuşma sıcaklıklı elementlerden oluşan soğuk bir toz alanda ayrışmış (winnowed) büyük miktarda bir gaz içermektedir. Sözkonusu bu soğuk alanların CO vibrasyon-rotasyon first-overtone bant geçişlerinin tespiti ve analizi ile karekterize edilmesine yönelik çalışma önerimizin gözlemsel olarak teyyidi amacıyla gerçeklenen bu ön çalışmada McDonald Gözlemevi 2.7m lik Harlan J. Smith teleskobu ve IGRINS kırmızı öte tayf çekeri yardımıyla 1.5-2.5 mikron dalgaboyu aralığında elde edilen tayflar üzerinde gerçeklenen ön analizlere ilişkin ilk sonuçlar paylaşılmıştır.