Akademik Veri Yönetim Sistemi
Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt.14, sa.2, ss.1169-1204, 2024 (Hakemli Dergi)
Takas, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 139-145 maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bireysel iş kanunlarında ise takasa ilişkin bir düzenleme mevcut değildir. Takas diğer özel hukuk ilişkilerinde olduğu gibi, iş hukukunda önemli bir yere sahiptir. Her ne kadar iş sözleşmesinde tarafların karşılıklı olarak üstlendikleri edim, aynı cins olmasa da bazı durumlarda işçi ve işverenin, iş ilişkisinden veya başka bir ilişkiden dolayı karşılıklı para borcu-alacağı olmaktadır. Bu noktada, özellikle işverenin işçiden para alacağı olduğu durumda, takas kurumu gündeme gelmektedir. Ancak işçinin alacağı, işverene ve üçüncü kişilere karşı koruma altında olduğu için, kanun koyucu, iş hukukunda takasa ilişkin özel kısıtlamalar getirmiştir. Nitekim TBK m. 407/2, takas kurumunda genel olarak aranmayan “rıza” unsurunu, iş ilişkile- rinde aramış ancak işçinin kasten sebebiyet verdiği yargı kararıyla sabit bir zarardan doğan alacakta “rıza” unsurunu aramamıştır. Öte yandan, söz konusu madde hükmü, “rıza”yı sadece ücret borcu kapsamında değerlendirmiştir. Bu kapsamda, işçinin alacağı tazminatlarda, takasın ne şekilde gerçekleşeceği açık değildir. Çalışmada, öncelikle, takas kurumu ve takasın şartları kısaca incelenmiş, daha sonra ise, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu, 5953 sayılı Basın İş Kanunu ve 854 sayılı Deniz İş Kanunu’na tabi işçilerin ücretlerinin ve tazmi- natlarının takasa tabi tutulup tutulamayacağı, söz konusu takasın şartları ve bazı önem arz eden durumlar incelenmiştir.
Set-off is regulated between Articles 139 and 145 of the Turkish Code of Obligations No. 6098. There is no specific regulation on set-off in individual labor laws. However, set-off holds significant importance in labor law, as it does in other private law relationships. Although the performance assumed by the parties in an employment contract may not be of the same kind, there are cases where both the employee and the employer may have mutual monetary claims or debts arising from the employment relationship or another relationship. At this point, especially when the employer has a monetary claim against the employee, the institution of set-off comes into play. However, since the employee’s claims are protected against the employer and third parties, the legislator has introduced special restrictions on set-off in labor law. Indeed, Article 407/2 of the Turkish Code of Obligations requires the element of “consent,” which is generally not required in set-off, in labor relations but does not require consent for claims arising from damages that are proven to be caused intentionally by the employee. Furthermore, the provision of the article evaluates “consent” only within the scope of wage debts. Therefore, it remains unclear how set-off will be applied to compensation claims of the employee. This study briefly examines the institution of set-off and its conditions. Subsequently, it investigates whether the wages and compensations of employees subject to the Turkish Code of Obligations, Labor Law, Press Labor Law, and Maritime Labor Law can be subject to set-off and the conditions of such set-off.