Türkiye’de Sol Klarnetin Gelişim Süreci ve Yapım Ustalarının Sol Klarnete İlişkin Görüşleri

Creative Commons License

Kurtaslan H., Üstündağ F.

Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi (Online), sa.15, ss.1362-1378, 2024 (Hakemli Dergi)

Özet

Klarnet, kökleri 1600’lü yıllara kadar uzanan, kamışla çalınan, beş parçadan oluşan üflemeli bir çalgıdır. Günümüzde dokuz farklı türde klarnet bulunmaktadır. Özellikle Türkiye’de yaygın olarak kullanılan Albert sistemde üretilen sol klarnetlerdir. Türkiye’de ilk kez klarnetin kullanımı batılılaşma hareketleri ile başlamıştır. 1800’lü yıllardan itibaren Türk müziği icrasında sol klarnet türü tercih edilmektedir. Türkiye’de sol klarnetlerin yapım ustaları tarafından farklı türde malzemelerden yapılarak kullanımı sürdürülmektedir.

Çalışma ile sol klarnetlerin Türkiye’deki gelişim sürecinin ortaya konulması, üretiminde önemli bir yere sahip olan yapım ustalarının tanıtılması ve ustaların bu klarnete yönelik görüşlerinin alınması amaçlanmıştır. Çalışmada bütüncül çoklu durum çalışması modeli kullanılmıştır. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örnekleme tekniği kullanılmıştır. Araştırmada veriler dokumanlar incelenerek ve görüşmeler yapılarak toplanmıştır. Araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırma için sol klarnet yapan üç yapım ustasının görüşleri alınmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, bugün sol klarnete olan ilginin artmış olduğu artık yalnızca Türk müziğinde değil pop, rock gibi diğer müzik türlerinde de kullanıldığı buna rağmen henüz sistemli bir zemine oturtulmadığı bunun için zamana ihtiyaç duyulduğu, yapım aşamasında granadil ağacının çoğunlukla tercih edildiği, Türkiye’de sol klarnetin yapımının yaygınlaşmasına yönelik olarak akademik ve bilimsel desteğe ihtiyaç olduğu, sol klarnet yapımına yönelik bölümlerin açılmasının uygun olacağı yönündedir.

Araştırma için, Türkiye’de sol klarnetin yapımına yönelik malzeme alımı konusunda devlet desteği, ustaların tanıtılmasına yönelik çalışmalar ve sol klarnet yapımı konusundaki bilginin artması için; üniversitelerde çalgı yapımı ve onarımı bölümlerinin sayılarının çoğaltılması ve Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilgili bölümlerin açılması yönünde öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Şalumo, klarnet, sol klarnet, Albert sistem, sol klarnet yapım ustası.