Osmanlı Devleti’nde Devlet- Tekke İlişkisinin Önemli Bir Tanığı: Halveti Şeyhi Sofyalı Bâlî Efendi ve Vakıfları


Köç A.

BELLETEN - TURK TARIH KURUMU, sa.289, ss.798-821, 2016 (AHCI, Scopus, TRDizin)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Basım Tarihi: 2016
  • Doi Numarası: 10.37879/belleten.2016.797
  • Dergi Adı: BELLETEN - TURK TARIH KURUMU
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Scopus, Arts and Humanities Citation Index (AHCI), TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.798-821
  • Akdeniz Üniversitesi Adresli: Hayır

Özet

XIV. yüzyılın sonlarında Osmanlı askerleri tarafından fethedilen Sofya şehri, Türkler için yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Şehrin yol güzergahında ve verimli araziler üzerinde bulunması, kısa sürede Rumeli Eyaleti’nin merkezi olmasını sağlamıştır. Şehrin fethiyle başlayan dini ve kültürel değerlere uygun binalar inşa etme süreci, sonraki yüzyıllarda artarak devam etmiştir. Vakıf sistemi ile inşa edilen binalar, Sofya şehrini daha belirgin yaşanabilir bir merkez haline getirmiştir. Bu çalışmada XVI. yüzyılda yaşamış âlim, şâir, Halvetîyye şeyhi ve para vakıflarının meşruîyeti konusunda sürdürdüğü tartışmaları ile bilinen Şeyh Bâlî Efendi’nin vakıfları ele alınmıştır. Şeyh Bâlî Efendi’nin adına Sofya yakınlarında kurulmuş tekke, camii, türbe, çeşme, han ve medreseden oluşan vakıf yapılarının XVIII ve XIX. yüzyıldaki durumu burada araştırılacaktır. Araştırmada Osmanlı arşiv belgeleri, tahrir defterleri, vakfiyeler ve ilk kez Sofya sicilleri kullanılarak kronolojik yatay yaklaşım tarzıyla konu ele alınmıştır.