Research Information System
19.Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, Sinop, Turkey, 12 - 15 September 2017, pp.1-5, (Full Text)
Giriş:
Su ürünleri sektöründe gerek balıkların ve diğer kabuklu su ürünlerinin (karides, çift kabuklular vb.) canlı transferi gerekse elle yapılan uygulamalarda (aşılama, boylama vb.) canlıların daha az strese girmesini sağlamak ve bu sebeple oluşabilecek ölümleri azaltmak amacı ile anestetik maddeler kullanılmaktadır. Kimyasal menşeili bazı anestetik maddeler Tricaine Mesylate (MS-222), Benzocaine, Quinaldine, 2-Phenoxyethanol’dür (Soto ve Burhanuddin. 1995). Bu kimyasal anestetik maddelerin bazı ülkelerde kullanımı sınırlı ve/veya yasaktır. Kimyasal anestetik maddeler haricinde Syzygium sp. (Readman ve ark., 2013), Lippia sp. (Cunha ve ark., 2010; Parodi ve ark. 2012), Aloysia sp. (Parodi ve ark., 2012), Mentha sp. ve Lavandula sp. (Metin ve ark., 2015) gibi bitkisel yağlar da anestetik olarak su ürünlerinde kullanımı bildirilmiştir. Araştırmamızda Oregano sp. ve Eucalyptus sp. bitkilerinin yağlarının levrek ve sarıağız türlerinde kullanım dozları ve levrek balığında stres etkileri çalışılmıştır.
Gereçler ve Yöntemler:
Doz tespit denemelerinde Dicentrarchus labrax ve Argyrosomus regius türü deniz balıkları kullanılmıştır. Her bitkisel anestezinin doz denemesi için 10 adet balık 10 lt kovada tutulmuş ve Oregano sp. yağı (25µl/L, 50 µl/L, 75 µl/L) ve Eucalyptus sp. yağı (150 µl/L, 200 µ/L ve 300 µl/L) 1:2 oranında etanolde çözdürülerek uygulanmıştır. Kronometre ile sedasyon, anestezi ve ayılma evreleri süreleri kaydedilmiştir. Kontrol grubu olarak Eugenol (60 mg/L) kullanılmıştır. Deneme 3 tekerrürlü yürütülmüştür. Doz denemesinde tespit edilen en iyi zaman-doz uyumu gösteren doz, stres denemesinde kullanılmıştır. Stres analizleri için 12’şer adet levrek 10 lt kovada anesteziye maruz bırakılmış, 3 tanesinden tam anesteziye girdiğinde (0 saat) kan ve doku örnekleri alınmıştır. Kalan 9 tanesi ayrı tanklara yerleştirilip tam anesteziden sonraki 2 saat, 6 saat ve 24 saatte kan ve doku örnekleri alınmıştır. Negatif kontrol olarak hiç anestetik uygulanmamış 9 balıkta aynı protokol uygulanmıştır. Alınan kan örneklerinde plazma kortizol seviyelerine bakılmıştır. Doku (ön böbrek, karaciğer ve solungaç) örnekleri RNA-Later solüsyonuna alınmış ve sonrasında HSP70, HSP90, GR, sTAR, HIF ve RPL-17 genlerinin ifadeleri uygun yöntemlerle tespit edilmiştir.
Bulgular:
Her iki tür için Oregano sp yağının en iyi anestezi-doz ilişkisi 50 ve 75 µl/L, Eucalyptus sp yağının ise 300 µl/L olarak tespit edilmiştir. Kortiozol seviyesi anesteziden 2 saat sonra en yüksek seviyede tespit edilmiş kontrol grubu ile yeni anestetikler arasında istatistiksel olarak önemsiz seviyede farklılık tespit edilmiştir. HSP gen ifadesi tüm dokularda ve zaman dilimlerinde negatif kontrolü ile istatistiksel bir fark göstermemiştir. GR gen ifadesi böbrek dokusunda 6 ve 24. saatlerde negatif kontrol grubundan istatistiksel olarak önemli seviyede düşük tespit edilmiştir. Karanfil yağı 0. zaman diliminde solungaç dokusunda HIF geni ifadesi diğer anestetiklere göre daha yüksek tespit edilmiştir.
Sonuç ve Tartışma:
Tüm biomarker analizleri göz önüne alındığında Oregano yağının Karanfil yağından daha az strese sebep olduğu ancak Ökaliptus yağının her ikisinden daha yüksek strese sebep olduğu belirlenmiştir. Oregano yağının karanfil yağına göre su ürünlerinde kullanılabilecek iyi bir anestetik madde olduğu belirlenmiştir.
Teşekkür:
Bu araştırma AB 7. Çerçeve Programı kapsamında (FP7/2007–2013) AQUAEXCEL Proje Konsorsiyumu (Proje No: 262336) ve Akdeniz Üniversitesi BAP Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir.
Kaynakça:
Soto C, Burhanuddin. 1995. doi:10.1016/0044-8486(95)01051-3
Readman, G.D., Owen, S.F., Murrell, et al. 2013. http://dx.doi.org/10.1371/journal-pone.0073773
Parodi T.V., Cunha M.A., Heldwein C.G., et al 2012. doi:10.1016/j.cbpc.2011.12.003
Cunha, M.A., Barros, F.M.C., Garcia, L.O., et al. 2010. doi: 10.1016/j.aquaculture.2010.06.014
Metin, S., Didinen, I. B., Kubilay A., et al. 2015. dx.doi.org/10.17216/LimnoFish-5000099756