Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. Uluslararası- Bilimsel Araştırmalar ve Güncel Gelişmeler Kongresi, Azerbaycan, ss.110
Radyoterapi (RT), kanser tedavisinin önemli basamaklarından birini oluşturmaktadır. Amacı, tümör
kontrolünü sağlarken normal dokuları da en iyi şekilde korumaktır. Çünkü, oluşan yan etkiler, hastanın yaşam
kalitesini önemli şekilde etkileyebilmektedir. Bu anlamda, ekstremite lenfödemi RT’ ye bağlı gelişebilen
önemli yan etkilerden biridir. Ağrı ve şişlik gibi belirtilerle hastanın hayatını dayanılmaz kılabilmektedir.
Özellikle meme, pelvik bölge ve ekstremite ışınlamalarından sonra geç dönemde ortaya çıkar. Patogenezinde
fibrozis sonucu gelişen venöz ve lenfatik damarlarda oluşan obstrüksiyonun neden olduğu hücre dışı sıvı
tutulumu yer almaktadır. Yaş, geçirilmiş cerrahi, cerrahi teknik, lenf nodu diseksiyonu, kemoterapi,
enfeksiyon, eşlik eden komorbid hastalıkların varlığı, bireyin yaşam tarzı, RT sonrası lenfödem oluşum riskini
arttıran faktörler arasındadır. Meme kanserinde adjuvan RT sonrasında üst ekstremite lenfödeminin 4.6
rölatif risk oranında arttığı belirtilmektedir. Sentinel nodal biyopsi veya level 1-2 lenf nodu diseksiyonu
yapılanlarda veya sadece RT alan hastalarda semptomatik ödem %5-10 oranında görülmekte ve genellikle de
hafif derecede olmaktadır. Komplet axiller lenf nodu diseksiyonu ve tüm axiller lenfnodlarına RT uygulaması
lenfödem gelişim riskini oldukça arttırmaktadır.
Benzer şekilde, pelvik ve/veya inguinal bölgeye RT uygulanan hastalarda akut veya kronik dönemde alt
ekstremitelerde lenfödem gelişim riskinde artış olmaktadır. Özellikle vulva kanserinde lenfödem sıklığı % 69'a
kadar çıkabilir. Maalesef, zaman zaman ilerleyici ve kontrol edilmesi zor olabilmektedir. Hatta lenfödemin,
muhtemelen radyoterapinin lenfatik dokuya geç hasarından dolayı oldukça geç dönemde bile başladığını
görebiliriz.
Başlıca belirtileri, deride sertlik ve gerginlik hissi, karıncalanma, ağrı, kıyafetlerin dar gelmesidir. Erken tanı ve
erken müdahale çok önemlidir. Çalışmalar, kompresyon bantları ve elle yapılan masajın birlikte uygulanması
halinde olumlu sonuçlar alınabileceğini söylemektedir. Ancak, asıl olan mümkün olduğunca travmadan
korunmak ve gelişimini önlemektir.
Anahtar kelimeler: Radyoterapi, yan etki, lenfödem
Radiotherapy (RT) is one of the important methods of cancer treatment. The aim of RT is to maintain tumor
tissues as well as provide tumor control. Because the development of side effects can significantly affect the
quality of life of the patient. In this sense, extremity lymphedema is one of the important side effects
associated with RT. It can make the patient's life unbearable with symptoms such as pain and swelling.
Especially, it occurs in the late period after irradiation of the breast, pelvic region and extremity. Its
pathogenesis includes extracellular fluid involvement caused by obstruction in venous and lymphatic vessels
that develop as a result of fibrosis. Age, previous surgery, surgery technique, lymph node dissection,
chemotherapy, infection, accompanying comorbid diseases, individual's lifestyle are among the factors that
increase the risk of lymphedema after radiotherapy. It is reported that upper limb lymphedema increases at
a relative risk rate of 4.6 after adjuvant RT in breast cancer. In patients with sentinel node biopsy or level 1-
2 lymph node dissection or only in patients receiving RT, symptomatic edema is seen at 5-10% and is generally
mild. Complete axillary lymph node dissection and RT application to all axillary lymph nodes significantly increase the risk of developing lymphedema.
Similarly, patients with RT applied to the pelvic and/or inguinal regions have an increased risk of developing
lymphedema in the lower extremities in the acute or chronic period. Especially in vulva cancer, the incidence
of lymphedema can be as high as 69%. Unfortunately, it can be progressive and difficult to control from time
to time. Moreover, we can even see that the lymphedema started quite late, probably due to the late damage
of radiotherapy to the lymphatic tissue
Its main symptoms are a feeling of stiffness and tightness in the skin, tingling, pain, narrowed clothes. Early
diagnosis and early treatment are very important. Studies say that positive results can be achieved if
compression tapes and hand massage are applied together. However, the main thing is to avoid trauma as
much as possible and prevent its development.
Keywords: Radiotherapy, side effect, lymphedema