HUKUK VE KALKINMA İLİŞKİSİ AÇISINDAN ARAÇSALLAŞTIRILMIŞ YASAMA FAALİYETİ


SCHRIJER B. B.

Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt.25, sa.1, ss.23-65, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Hukuk ve kalkınma arasında kurulan ilişkide, hızlı kalkınmanın hukuk kuralları aracılığıyla gerçekleştirilmesi beklentisi, yasamanın araçsallaştırılmasını ortaya çıkartmaktadır. Araçsallaştırılmış bir yasama faaliyeti ise, hukukun araçsallığından farklı olarak, yasa yapım süreçlerinden müzakereci bir modelin dışlanmasına yol açmaktadır. Bu doğrultuda Türkiye’de, hem hukuk ve kalkınma arasındaki ilişki kalkınma planlarında açıkça belirtilmiş, hem de yasa yapım süreçleri, toplumun hızlı kalkınması amacıyla hızlandırılmış; ancak aynı derecede de demokratik bir süreç olma özelliğini yitirmeye başlamıştır. Torba yasalar bu durumun en belirgin örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte, yasa yapım sürecindeki sorunlar, TBMM’de siyasi olarak üzerinde uzlaşılamayan özellikle ekonomik, sosyal ve kültürel haklara ilişkin konuların, Anayasa Mahkemesi tarafından çözülmesi beklentisini de ortaya çıkartmaktadır. Zira Meclis içinde kanun tasarı ve tekliflerine müdahale etme fırsatından yoksun bırakılan siyasi muhalefet, her dönemde Anayasa Mahkemesi’ne başvurmaktadır. Bu durum da Anayasa Mahkemesi’nin kimi zaman aktivist, kimi zamanda pasifist bir tutum sergileyerek siyasallaşma eleştirileriyle karşılaşmasına yol açmaktadır.
In the relationship between law and development, the expectation that rapid development will be achieved through legal rules leads to the instrumentalization of legislation. In contrast to the instrumentality of law, an instrumentalized legislative activity leads to the exclusion of a deliberative model from lawmaking processes. Accordingly, in Turkey, while the relationship between law and development is clearly stated in development plans and law- making processes have been accelerated for the sake of rapid development of society, they have started to lose their democratic character. Omnibus laws are the most prominent example of this situation. In addition, the problems in the law-making process give rise to the expectation that the Constitutional Court will resolve issues, especially those related to economic, social and cultural rights, that cannot be politically agreed upon in the Parliament. When the political opposition is unable to find an opportunity within the Parliament, it resorts every term to the Constitutional Court. This leads to the politicization of the Constitutional Court, sometimes in an activist and sometimes in a pacifist manner.